Commissie aan politici: versnel de verbetering van de rechtsstaat

Het parlement en het komende kabinet moeten zich haasten om de rechtsstaat te versterken, aldus de staatscommissie voor de rechtsstaat. Te vaak lijden burgers onder “de verwaarlozing van de rechtsstaat”, meent de commissie. Het gaat niet alleen bijvoorbeeld om de kwestie van de uitkeringen of de gaswinning in Groningen, maar ook om de ‘ingewikkelde’ sociale zekerheidsplannen.

Er zijn tien punten waarop de overheid moet verbeteren. Er zou ongeveer € 1,5 miljard nodig zijn om de plannen van de commissie uit te voeren.

De politiek zou veel eenvoudiger moeten worden. Burgers die voor bijvoorbeeld uitkeringen en plannen afhankelijk zijn van de overheid, ervaren deze steun als ‘een ingewikkeld labyrint’. Het beleid moet zich ook beter aanpassen aan de capaciteiten van de burgers en beter communiceren. De commissie beveelt aan dat het in te richten kabinet direct afspraken maakt over de wijze waarop het stelsel van inkomenssteun kan worden vereenvoudigd. Uitvoerende instanties moeten een “rode kaart” kunnen trekken als hen wordt gevraagd beleid te implementeren dat niet kan worden afgedwongen.

Ook vindt de commissie dat de rechtsbescherming van burgers verbeterd moet worden. Door het grote tekort aan bijvoorbeeld sociaal juristen komen mensen in de problemen. “Om de toegankelijkheid van het recht te herstellen is een aanzienlijke verhoging van de honoraria van sociaal advocaten noodzakelijk.”

Bovendien moet het versterken van de rechtsstaat ‘het opnieuw leiden van de acties van politici en de regering’ worden. “Er is een gebrek aan leiderschap op het gebied van de rechtsstaat.” De staatscommissie vindt dat politici de beginselen van de rechtsstaat moeten uitdragen en elkaar op tekortkomingen moeten aanspreken. De oprichting van een rechtsstaatplanningsbureau kan bijdragen aan de ‘rechtsstaatvisie’ van Nederland. Er moet ook meer aandacht worden besteed aan het langetermijnbeleid.

De huidige coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB was lastig tot stand te brengen, mede door zorgen bij de coalitiepartijen over de rechtsstaat van de PVV. De partij van Geert Wilders pleitte eerder voor de afschaffing van de Koran en een belasting op hoofddoeken. Wilders maakte ook verschillende denigrerende opmerkingen over rechters of journalisten. De coalitie heeft afgesproken de rechtsstaat te beschermen en wetten en verdragen te respecteren.