Het gevaarlijke recept van ‘Big Brother Law’ voor een reeks nieuwe problemen met uitkeringen

Recept voor nieuwe voordelen is belangrijk

Dit is de zogenaamde Wet Verwerkende Verenigingen (WGS). Sinds de uitkeringskwestie is duidelijk geworden dat gegevens die op deze manier op de computer van een instantie worden opgeslagen, kunnen leiden tot sancties via een andere organisatie. Om deze reden vraagt ​​een grote groep maatschappelijke organisaties, samen met de schrijvers Maxim Februari en Tommy Wieringa, de Eerste Kamer om de WGS af te wijzen. Eerder vocht dezelfde coalitie⁽¹⁾ heeft het SyRI-fraudesysteem met succes aangepakt.

Gevaarlijk en oncontroleerbaar

“Deze wet maakt methoden mogelijk die gevaarlijk en oncontroleerbaar zijn voor burgers”, zegt Tijmen Wisman, voorzitter van het Civil Rights Platform. ‘Burgers en zakenlieden komen – zonder rechterlijke tussenkomst en vaak zonder enige schuld – op zwarte lijsten terecht en komen daardoor in ernstige persoonlijke en financiële problemen terecht. De autoriteiten en bedrijven beschouwen hen als criminelen of oplichters, zonder zich daartegen te kunnen verdedigen. We hebben bij de kwestie van de winsten al gezien tot welke kafkaëske situaties dit kan leiden.’ In een brief aan de Eerste Kamer schrijven de organisaties dat dergelijke maatregelen ‘in de praktijk het effect hebben van een geheime strafrechtelijke veroordeling’.

Gestraft achter de schermen

Autoriteiten die gegevens uitwisselen kunnen gezamenlijk zeer ingrijpende maatregelen afspreken, zoals het blokkeren van bankrekeningen, het intrekken of weigeren van vergunningen en het ontvangen van aanvullende inspecties en controles, klachten en aanslagen. Informatie die een bank deelt, kan leiden tot actie achter de schermen van de gemeente of de Belastingdienst, zonder dat u hiervan op de hoogte bent. “De vraag is dus niet óf het weer mis gaat, maar vooral ‘wanneer’ ze het volk weer zullen misleiden en als overheid zullen bijdragen aan het veroorzaken van vernietiging”, zegt FNV-vicevoorzitter Kitty Jong. “We hadden deze les inmiddels moeten leren.”

Een averechts effect

Hoewel de wet volgens minister van Justitie Yesilgöz de criminaliteit moet bestrijden, ondermijnt deze volgens de sociale coalitie vooral het functioneren van de rechtsstaat en het vertrouwen in de overheid. Het is alarmerend dat de minister de eisen van de Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens om rechterlijke toetsing buiten beschouwing laat, omdat deze onnodig zouden zijn. De coalitie schrijft hierover aan de Eerste Kamer: ‘Burgers en zakenmensen die via associaties met elkaar de confrontatie aangaan, worden geconfronteerd met ongrijpbare problemen die door de geheime werkwijze onmogelijk te bestrijden of ongedaan te maken zijn. Ze krijgen een ‘vinkje’ dat hen overal volgt en het werk of het dagelijks leven onmogelijk maakt.’

Hoe werkt WGS?

In het kader van de WGS delen overheden en bedrijven allerlei soorten informatie over burgers en ondernemers. De informatie varieert van echte gegevens tot vermoedens, risicosignalen en zwarte lijsten. Er kunnen ook analyses worden uitgevoerd op grote hoeveelheden gegevens over groepen burgers, bedrijven en gebieden om te bepalen welke burgers of bedrijfseigenaren ‘een risico’ vormen. Noch burgers, noch bedrijven worden hiervan op de hoogte gebracht en de toegang kan gemakkelijk worden ontzegd. Dit maakt uitdagende beslissingen vrijwel onmogelijk.

De Eerste Kamer behandelt dinsdag 11 juni van 13.50 tot 22.45 uur de Wet gegevensverwerking verenigingen.

(1) De SyRI-coalitie bestaat uit Civil Rights Platform, FNV, Privacy First, de Nederlandse Commissie van Juristen voor de Mensenrechten, de Nationale Cliëntenraad, Stichting KDVP en de schrijvers Tommy Wieringa en Maxim Februari.