Tim Boogaerts (28) onderzoekt afvalwater om (drugs)gebruik in kaart te brengen

“In de riolen komt de waarheid aan het licht”, zegt farmaceutisch wetenschappen-arts Tim Boogarts.

‘Elke keer dat we naar het toilet gaan, urineren we stoffen die vervolgens in het afvalwater terechtkomen. Uit dat afvalwater kun je afleiden waar mensen binnen de grenzen van die afvalwaterzuiveringszone aan worden blootgesteld: medicijnen, alcohol, drugs, PFAS, pesticiden… noem maar op. Hoewel gezondheidsonderzoeken en verkoopcijfers soms ontoereikend zijn, zijn riolen een eerlijke spiegel van de samenleving. Op deze manier kan ons werk worden gedaan als Vroege waarschuwingsysteem om specifieke veranderingen of trends te identificeren.’

Wat kan daarmee gedaan worden?

Boogaerts: Omdat we het effectieve gebruik van medicijnen en geneesmiddelen in afvalwater meten en zelfs dagelijks kunnen monitoren, kunnen we eenvoudig trends registreren en verschillende locaties vergelijken. Zo zagen we dat het alcoholgebruik in het weekend hoger ligt dan doordeweeks, maar ook dat politieke maatregelen tijdens de coronapandemie effect hadden op het gebruik van drugs, alcohol en medicijnen.

Tijdens de coronapandemie was u zelfs betrokken bij afvalwateronderzoek. Wat onthulde dat?

Boogaerts: Vervolgens hebben we op 42 locaties in Vlaanderen gezocht naar coronavirus in afvalwater, een samenwerking tussen Sciensano en verschillende partners, waaronder de Universiteit Antwerpen. De methoden hiervoor zijn ontwikkeld aan onze universiteit en vormden onderdeel van mijn PhD.

Als het om alcohol ging, was het effect van het beleid snel zichtbaar. Dat gebruik daalde aanzienlijk tijdens de lockdowns en piekte opnieuw toen cafés weer opengingen. Voor de medicijnen zagen we geen significante verschillen. Dit betekent dat zelfs toen het uitgaansleven gesloten was, er nog steeds sprake was van substantieel drugsgebruik. Het gebruik van antidepressiva en narcotische analgetica bleef stabiel.

Wat ga je doen vandaag?

Boogaerts: Nadat ik vorig jaar ben gepromoveerd, ben ik begonnen met een postdoc gericht op milieuverontreinigende stoffen. Vandaag spoor ik pesticiden en PFAS op in afvalwater om te onderzoeken hoe blootstelling plaatsvindt.