Voeding en vasten voor ons brein: waarom ‘keto’ veelbelovend is

Autisme, Alzheimer en bipolaire stoornis: kan het ketogene dieet de ontwikkeling van deze psychische stoornissen beïnvloeden? Volgens neurowetenschapper Eline Dekeyster blijkt uit steeds meer onderzoek van wel. “Voor degenen voor wie het werkt, kan het levensveranderend zijn.”

Eline Dekeyster: ‘Ik wil wetenschappelijk bewezen ketogene interventies veilig implementeren in de gezondheidszorg

Hij Ruim zevenhonderd mensen die de lezing van Eline Dekeyster over voeding en het brein live en online bijwoonden, laten live en online zien hoe populair het onderwerp is. Dat is niet zo gek, zegt de neuropsycholoog. “Veel mensen kampen met geestelijke gezondheidsproblemen, en uit steeds meer onderzoek blijkt dat voeding hierbij een belangrijke rol speelt”, zegt ze. Dekeyster is hoofdonderzoeker bij het Lifestyle Brain Interaction laboratorium, waar ze onder meer onderzoekt hoe voeding de ontwikkeling van Alzheimer en autisme beïnvloedt. Kunnen levensstijl en voeding dit soort psychische problemen helpen voorkomen? Je kunt er kort over zijn: ‘Ja, dat denk ik wel.’

De kracht van ketonen

Dekeyster en zijn collega’s bestuderen de effecten van ketogene interventies op de geestelijke gezondheid. ‘Een ketogene interventie’, legt hij uit, ‘is een manier om het lichaam in een staat van ketose te brengen, die ontstaat als je een bepaalde hoeveelheid ketonen in je bloed hebt. Ketonen zijn brandstof voor het lichaam, maar ze kunnen ook de expressie van ons DNA reguleren, wat betekent dat ze de manier beïnvloeden waarop onze genen tot expressie komen. Bovendien hebben ze een ontstekingsremmende werking en beschermen ze onze hersencellen.’

In ketose-modus

Hoe bereiken we die toestand van ketose, met al zijn potentieel positieve effecten? “Er zijn drie manieren om dit te doen”, legt Dekeyster uit. “Allereerst kun je vasten; Als je niet eet, verbruikt je lichaam eerst je voorraad glycogeen, de energie uit koolhydraten. Je lichaam gaat vervolgens over op het verbranden van vet, waarbij het vet in het weefsel vrijkomt en door de lever wordt omgezet in ketonen. Je kunt ook supplementen nemen; ketonen in vloeibare of poedervorm. Tenslotte kun je een ketogeen dieet volgen; Dit is een dieet met weinig koolhydraten en veel vetrijke producten.’

Brood, ontbijtgranen, aardappelen.

Wie daar niet bewust voor kiest, zal zijn lichaam niet snel in ketose brengen. “In tegenstelling tot wat er gebeurde in de tijd van de jagers en verzamelaars, komen we vandaag de dag nooit voor langere tijd zonder voedsel te zitten. Voedsel is eigenlijk overal verkrijgbaar en veel mensen eten de hele dag door.’ Het gemiddelde westerse dieet bestaat uit veel brood, ontbijtgranen, aardappelen en rijst, terwijl een koolhydraatarm dieet het lichaam in staat stelt om over te schakelen op vetverbranding en het daardoor in een staat van ketose brengt.

Is Keto veilig voor iedereen?

Hoewel Dekeyster positief is over de effecten van ketogene interventies bij diverse aandoeningen, benadrukt ze dat het dieet niet voor iedereen een goed idee is. ‘Keto kan gevaarlijk zijn. Bij ongecontroleerde diabetes of overmatig alcoholgebruik kan het zijn dat u te veel ketonen in uw bloed heeft, waardoor het bloed zuur wordt en zuurstof niet goed door het bloed kan worden getransporteerd. Keto wordt ook niet aanbevolen bij bepaalde stofwisselingsziekten, nierziekten, hartritmestoornissen en in combinatie met bepaalde medicijnen. Praat dus altijd met uw arts als u geïnteresseerd bent.’

Hippocrates

Hoewel kookboeken over het ‘ketogene dieet’ schaars zijn en het onderzoek ernaar toeneemt, zijn ketogene interventies niets nieuws. ‘Hippocrates suggereerde vijfhonderd jaar vóór Christus dat vasten een effectieve therapie was voor verschillende soorten kwalen’, zegt Dekeyster. ‘Ook voor mensen met epilepsie is het ketogene dieet sinds 1921 de standaardbehandeling: bij de helft halveerde het aantal aanvallen. Tien procent van de mensen herstelde zelfs volledig.’

Symptoombeheersing

Zelf ontdekt ze steeds meer bewijs dat ketogene interventies effectief kunnen zijn bij het voorkomen van autisme. «Mensen met autisme lijden vaak ook aan angst- en depressiestoornissen; Nu richt de behandeling zich meestal op het bestrijden van deze symptomen. Ik wilde kijken naar de onderliggende mechanismen van autisme en proberen deze aan te pakken.’

Ketonen werken bij autisme

Eén manier is om zich te richten op genetische variaties die verband houden met autisme. ‘In het onderzoek fokken we muizen met dezelfde genetische markers als mensen met autisme. Deze muizen vertoonden repetitief gedrag, vertoonden verstoord gedrag bij interactie met andere muizen, of vertoonden verhoogde angst – veel voorkomende symptomen van autisme. Vervolgens gaven we de muizen ketogene brokken, omdat ketonen bepaald DNA aan of uit kunnen zetten. Bij de muizen namen de klachten af.’ Studies bij mensen laten ook veelbelovende resultaten zien. “Maar het zijn nog steeds kleine studies, met maximaal 45 personen”, benadrukt Dekeyster.

Hoopvol

Bovendien tonen verschillende onderzoeken aan dat ketogene interventies ook effectief kunnen zijn bij het voorkomen van de ziekte van Alzheimer en het verminderen van de symptomen van een bipolaire stoornis. Met zijn onderzoeksgroep Lifestyle Brain Interaction wil hij verder onderzoeken hoe ketogene interventies werken bij verschillende psychische stoornissen en deze interventies uiteindelijk veilig implementeren in de reguliere gezondheidszorg. ‘Sommige mensen deden keto, anderen niet. Maar voor degenen die het doen, kan het levensveranderend zijn. En dat is zeker bemoedigend als andere behandelingen niet mogelijk zijn.”

Wil je Keto verder verkennen?

Fotografie: Monique Shaw