Veel kinderen met ADHD kunnen eerder stoppen met het gebruik van Ritalin

Ritalin, Concerta, Medikinet en Equasysma zijn verschillende namen voor het stimulerende medicijn methylfenidaat, dat wordt voorgeschreven aan kinderen en jongeren met ADHD. Het is een veel voorkomende ontwikkelingsstoornis die wordt gekenmerkt door aandachtsproblemen, impulsiviteit en hyperactiviteit. Op de korte termijn helpt methylfenidaat hyperactiviteit en onoplettendheid te verminderen, maar hoe goed het medicijn op de lange termijn werkt, is niet goed onderzocht.

Sinds het begin van deze eeuw is het Ritalin-gebruik door kinderen en jongeren aanzienlijk toegenomen. Dit was voor Matthijssen aanleiding om het gebruik ervan onder de loep te nemen. “Ik vroeg me af of huisartsen en psychiaters Ritalin op een juiste en verantwoorde manier voorschrijven”, zegt hij. De meeste kinderen gebruiken Ritalin ook langer dan twee jaar. ‘Het is belangrijk om te onderzoeken in hoeverre kinderen baat hebben bij langdurig gebruik. Niet alleen omdat uit ander onderzoek de effectiviteit op langere termijn al in twijfel is getrokken, maar ook omdat Ritalin bijwerkingen kan hebben zoals verminderde eetlust, moeilijk inslapen, hoofdpijn en misselijkheid.’

Afbouwen van Ritalin

Matthijssen deed onderzoek bij een groep van 94 kinderen tussen de 8 en 18 jaar die Ritalin langer dan twee jaar gebruikten. In totaal duurde het onderzoek zeven weken; De helft van de kinderen bleef Ritalin gebruiken, de andere helft bouwde de medicatie in drie weken af. De groep die Ritalin afbouwde, bleef nog vier weken een placebo slikken.

Matthijssen constateerde meer ADHD-symptomen bij de groep kinderen die stopten met Ritalin dan bij de groep kinderen die de medicijnen bleven gebruiken. “In die zin is het nog steeds een effectieve behandeling”, zegt hij. ‘Maar bij de 60% van de kinderen die stopten met de medicatie, constateerde de arts dat het kind over het geheel genomen niet slechter was dan voorheen. “Dit geeft aan dat de meeste kinderen die Ritalin al meer dan twee jaar gebruiken, ermee kunnen stoppen.”

Meer aandacht voor het stoppen van medicatie

“Het staken van medicatie zou een veel belangrijkere rol moeten spelen in de behandeling”, zegt Matthijssen. Momenteel is de informatie over het staken van Ritalin in de behandelrichtlijnen beperkt. “Het zou goed zijn als artsen aan het begin van de Ritalin-behandeling nadenken over een stoppunt en dit ook bespreken met de ouders en het kind.”

Huisartsen ervaren druk van ouders en scholen

Uit een onderzoek van Matthijssen onder 907 huisartsen bleek dat bijna alle huisartsen wel eens kinderen of jongeren doorverwijzen naar specialistische zorg zonder dat ze dit nodig achten. Ook geeft één op de drie huisartsen aan dat zij onder druk van de ouders wel eens Ritalin voorschrijven. Eén op de vijf deed dit onder druk van scholen. Bovendien vonden de meeste huisartsen dat de diagnose ADHD te gemakkelijk werd gesteld en dat Ritalin te gemakkelijk werd voorgeschreven.

Richtlijnen worden niet goed gevolgd

In Nederland behandelen zowel huisartsen als zorgprofessionals in jeugd-GGZ-instellingen kinderen en jongeren met ADHD. Hiervoor zijn verschillende richtlijnen. Uit het onderzoek van Matthijssen blijkt dat zorgprofessionals deze richtlijnen niet altijd volgen. Hij merkte op dat de beoordeling van de ernst van ADHD slechts in één procent van de gevallen werd uitgevoerd. Deze bepaling van de ernst bepaalt mede of iemand Ritalin direct nodig heeft of dat er eerst gestart kan worden met oudertraining.