De zoetwaterstrategie is niet langer voldoende | Blijf op de hoogte van het nieuws

Minister Harbers: “In 2018 en 2022 stonden we aan de vooravond van wat Nederland nu te wachten staat. De rivieren stonden zo laag dat schepen nauwelijks konden varen, veel boeren konden hun gewassen niet meer irrigeren en de natuur droogde op. Deze extreme zomers zullen rond 2100 het nieuwe normaal worden. Nederland moet zich hierop voorbereiden. Eind 2022 heeft het kabinet al besloten dat water en bodem een ​​belangrijkere rol moeten krijgen in de inrichting van ons land.”

“Minder zoetwater gebruiken, het grondwaterpeil verhogen, de berging in het IJsselmeer vergroten en een gezondere bodem hebben, zijn maatregelen waarmee we onze zoetwatervoorziening kunnen verbeteren. Alle overheden en alle watergebruikers moeten dit soort moeilijke managementbeslissingen nemen. “Daarnaast gaan we nu onderzoeken welke andere opties er zijn om de zoetwatertekorten te minimaliseren.”

De schaarste aan zoet water wordt steeds ernstiger

Uit meerdere onderzoeken is het afgelopen jaar gebleken dat zoetwaterschaarste voor Nederland op de korte termijn het meest urgente probleem is als het gaat om aanpassing aan de klimaatverandering. Zo stellen de KNMI-scenario’s dat er vóór 2050 niet genoeg zoetwater zal zijn om de verzilting tegen te gaan. In november 2023 bleek uit onderzoek dat de beschikbaarheid van zoet water het meest urgent is als we het hebben over zeespiegelstijging. En in alle Deltascenario’s raken vraag en aanbod van zoetwater nog meer uit balans.

Waar gebruiken we zoet water voor?

Momenteel wordt het meeste zoete water gebruikt om verzilting tegen te gaan. Ook gebruiken we het om bodemdaling te voorkomen. Voldoende zoet water is essentieel voor dijken, drinkwater, scheepvaart, landbouw, industrie, goede waterkwaliteit en natuur. Bij schaarste aan zoet water kunnen al deze functies niet worden vervuld. De drinkwatervoorziening heeft hierbij prioriteit: een tekort aan zoet water leidt niet automatisch tot een tekort aan drinkwater.

Een nieuwe zoetwaterstrategie

In het Delta Zoetwaterprogramma werken het Rijk en de regio samen om de zoetwatertekorten te beperken en Nederland droogtebestendiger te maken. Tot nu toe lag de focus vooral op het optimaliseren van het watersysteem. Neem bijvoorbeeld maatregelen bij dammen en sluizen, zodat er bij het openen niet meteen zoet water ontsnapt.

Maar deze zoetwateraanpak is niet langer voldoende. Daarom is het noodzakelijk dat alle regeringen plannen maken hoe zij de toekomstige vraag naar zoetwater in evenwicht zullen brengen met de watervoorziening. Bovendien moeten regeringen belangrijke overwegingen maken in hun ruimtevaartplannen, zoals:

• Soms is het nodig om te kiezen voor minder watergebruik;
• Soms moet in bepaalde gebieden een hoger zoutgehalte worden geaccepteerd;
• Soms zijn sluisrestricties nodig, waardoor de scheepvaart minder vaak door de sluizen kan;
• Extra regenwater uit nattere winters moeten we beter vasthouden in de bodem of in wateropslagfaciliteiten. Dit kan leiden tot een verhoogd risico op overstromingen en kan gevolgen hebben voor andere watergebruikers, zoals boeren en industrie.

Ook gaat het ministerie samen met de andere onderdelen van het Nationale Deltaprogramma een verkenning starten naar de haalbaarheid en wenselijkheid van ingrijpender maatregelen, zoals het herzien van de verdeling van het hoofdwatersysteem of een mogelijke tweede aanvoerroute naar het IJsselmeer. Ook geeft deze verkenning een beter beeld van de uitdagingen per regio en per zoetwatergebruiker.

Opvolgen

Elke zes jaar worden de deltabeslissingen herijkt, de volgende keer in 2026. Denk hierbij aan de bestrijding van droogte. De daaruit voortvloeiende besluiten en maatregelen worden vastgelegd in het Nationaal Waterprogramma 2028-2033.