Nieuwe regels over de uitstoot van schepen leiden onbedoeld tot verdere opwarming.

De strengere regelgeving resulteerde in een aanzienlijke afname van zwaveldioxide uit scheepsemissies. En dat veroorzaakte op zijn beurt een opmerkelijke stijging van de oceaantemperaturen.

Tot voor kort bevatte scheepsbrandstof aanzienlijke hoeveelheden zwavel. Maar een nieuwe regel die in 2020 werd geïntroduceerd door de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) werd geïntroduceerd, veranderde dit. Deze norm, gericht op het terugdringen van de luchtvervuiling, verlaagde het maximaal toegestane zwavelgehalte in scheepsbrandstof van 3,5 procent naar 0,5 procent. Goed voor het milieu zou je denken. Maar nu blijkt dat deze daling onverwachte bijwerkingen heeft gehad.

Zwaveldioxide
Het is geen verrassing dat er een strengere norm is ingevoerd. Bij de verbranding van scheepsbrandstof komt zwaveldioxide, een schadelijke stof, vrij. Wanneer zwaveldioxide in de lucht terechtkomt, kan het reageren met andere chemicaliën en zure regen vormen, die schadelijk is voor ecosystemen, bodems en gebouwen. Bovendien kan zwaveldioxide bij inademing ademhalingsproblemen veroorzaken en bijdragen aan de vorming van luchtverontreiniging, waaronder deeltjes en smog, die een negatieve invloed hebben op de gezondheid van mens en dier.

Effect
Het is niet voor niets dat de IMO een paar jaar geleden heeft besloten het maximaal toegestane zwavelgehalte in scheepsbrandstof te verlagen. En de ingevoerde regel had zichtbaar effect. Onderzoekers observeerden bijvoorbeeld een afname van 80 procent in zwaveldioxide door scheepsemissies.

Schaduw
Het leek goed nieuws. Maar een recente studie doet twijfel rijzen over de kwestie. Nieuw onderzoek toont aan dat nieuwe regels over scheepsemissies onbedoeld ervoor hebben gezorgd dat de oceanen zijn opgewarmd. Dit komt omdat zwavel normaal gesproken helpt bij het vormen van verkoelende wolken in de lucht. Met minder zwavel vormen zich echter minder dergelijke wolken, waardoor minder zonlicht wordt gereflecteerd en de oceanen worden opgewarmd.

Sulfaat-aërosolen
Concreet reageert zwaveldioxide met waterdamp in de atmosfeer, waardoor zogenaamde sulfaataërosolen ontstaan. Deze aërosolen koelen het aardoppervlak op twee manieren af: ze reflecteren direct zonlicht terug de ruimte in en ze beïnvloeden de vorming van wolken. Als er meer van deze deeltjes in de lucht zijn, vormen zich meer kleine waterdruppeltjes in wolken. Deze wolken zijn helderder en reflecteren meer zonlicht, waardoor de aarde koeler blijft.

Opwarming van de oceaan
In de nieuwe studie bestudeerden onderzoekers hoe de IMO-regels van 2020 de niveaus van sulfaataerosolen in de lucht boven de oceaan hebben beïnvloed, en wat dit betekent voor wolken. Wetenschappers analyseerden satellietgegevens en creëerden modellen om de hoeveelheid aerosolen te bepalen na de introductie van de nieuwe regels. En ze ontdekten dat de niveaus van deze deeltjes aanzienlijk afnamen. De wolken bevatten ook minder druppels. Kortom, strengere emissienormen voor schepen leidden niet alleen tot een afname van zwaveldioxide in de atmosfeer, maar ook tot aanzienlijk minder sulfaataërosolen. De grootste afname van aerosolen werd waargenomen in de Noord-Atlantische Oceaan, de Caribische Zee en de Zuid-Chinese Zee; de gebieden waar veel schepen varen. Dit veroorzaakte op zijn beurt de opwarming van verschillende oceaangebieden.

Energiebudget
Vervolgens berekenden de onderzoekers hoeveel invloed IMO 2020 sinds 2020 heeft gehad op het totale energiebudget van de aarde. Dit is het verschil tussen de energie die de aarde ontvangt van de zon en de energie die de aarde uitstraalt. Het team concludeerde dat dit effect ongeveer gelijk was aan 80 procent van de extra warmte die in die periode op aarde werd vastgehouden.

Kortom, uit het onderzoek van de onderzoekers blijkt dat een met goede bedoelingen ingevoerde regel onverwachte negatieve gevolgen heeft gehad. Dit laat zien dat we voorzichtig moeten zijn bij het implementeren van maatregelen en de mogelijke bijwerkingen ervan beter moeten evalueren. Maar het laat ook zien dat we de aarde kunnen afkoelen door opzettelijk wolken te beïnvloeden op een vergelijkbare manier als schepen dat per ongeluk deden. Het benutten van natuurlijke processen, zoals de invloed van wolken, kan een potentieel krachtig instrument zijn in de strijd tegen de klimaatverandering. Het is echter essentieel dat we deze methoden eerst zorgvuldig onderzoeken om onvoorziene gevolgen te voorkomen. Maar uiteindelijk kan het wel eens duurzame oplossingen bieden voor de uitdagingen waarmee we in het tijdperk van klimaatverandering worden geconfronteerd.