Nieuwe pilot bevolkingsstudie borstkanker – UMC Utrecht

Kunnen we borstkanker eerder opsporen bij vrouwen met zeer dicht borstweefsel als zij tijdens het bevolkingsonderzoek ook contrast-enhanced mammografie (CEM) of verkorte MRI ondergaan? Het UMC Utrecht gaat een grote populatiepilotstudie leiden die zich op deze vraag richt.

Gisteren adviseerde de Gezondheidsraad het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport om het UMC Utrecht een vergunning te verlenen om zo snel mogelijk te starten met dit nieuwe pilot bevolkingsonderzoek (DENSE-2).

Zeer dicht borstweefsel

Elke twee tot drie jaar krijgen Nederlandse vrouwen tussen de 50 en 75 jaar een oproep om zich te laten screenen op borstkanker. Vervolgens ondergaan ze een mammografie om borstkanker vroegtijdig op te sporen. Voor ongeveer 8 procent van deze vrouwen is een mammografie niet voldoende omdat zij zogenaamde gespannen met borsten (‘zeer dicht’). Dit betekent dat het grootste deel van uw borsten bestaat uit borstklieren en bindweefsel en dat u minder vetweefsel in uw borsten heeft. Hierdoor zijn de tumoren minder zichtbaar op een mammogram. Dat is een groot probleem, omdat vrouwen met zeer dicht borstweefsel een hoger risico op borstkanker hebben dan vrouwen met veel vetweefsel in hun borsten.

DENSE-1: aanvullende MRI

Een oplossing zou kunnen zijn om deze groep vrouwen tijdens het borstkankerscreeningsprogramma een extra MRI of contrastversterkte mammografie aan te bieden als blijkt dat zij zeer dicht borstweefsel hebben.

Het UMC Utrecht onderzocht eerder tijdens de omvangrijke DENSE-studie de voor- en nadelen van extra uitgebreide MRI-scans. In dit onderzoek zijn tussen 2011 en 2016 ongeveer 5.000 vrouwen met zeer dicht borstweefsel gevolgd tijdens het bevolkingsonderzoek. Ook hebben zij een aanvullende MRI ondergaan. De resultaten van deze groep werden vergeleken met de resultaten van het reguliere bevolkingsonderzoek naar borstkanker, waarbij alleen vrouwen een mammografie kregen. DENSE Conclusies: Bij vrouwen met dichte borsten werd kanker vaker en sneller ontdekt als ze ook een MRI hadden. Bovendien werden de tumoren in een eerder stadium gevonden, waardoor ze beter behandelbaar zijn. Bovendien was het gebruik van MRI ook kosteneffectief.

Wat is contrastmammografie?

Als jaarlijks tienduizenden vrouwen een MRI moeten ondergaan in een ziekenhuis, vergt dat extra apparatuur en personeel. Dit zou capaciteitsproblemen kunnen veroorzaken.

Daarom heeft de Gezondheidsraad het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aanbevolen om eerst een alternatief voor MRI te onderzoeken, namelijk contrastmammografie (CEM). Bij een mammogram met contrastversterking wordt een contrastmiddel dat jodium bevat, geïnjecteerd voordat het mammogram wordt uitgevoerd. Net als bij MRI absorberen tumoren het contrastmiddel sneller, waardoor ze beter zichtbaar zijn dan op een regulier mammogram. Ook is een CEM korter en goedkoper dan een reguliere MRI.

DENSE-2: contrastversterkte mammografie of versnelde MRI?

Het UMC Utrecht coördineert nu ook deze tweede populatiepilotstudie, DENSE-2. In Nederland werken 15 ziekenhuizen samen met het Bevolkingsonderzoek en Borstkankervereniging Nederland.

In DENSE-2 onderzoeken onderzoekers niet alleen de mogelijkheden van contrast-versterkte mammografie, maar ook die van versnelde MRI. Een normale MRI duurt 20 tot 30 minuten, terwijl de versnelde versie slechts vijf tot zes minuten duurt.

Carla van Gils is hoogleraar klinische kankerepidemiologie aan het UMC Utrecht. Hij had de leiding over het eerste DENSE-onderzoek en gaat nu ook het nieuwe pilotpopulatieonderzoek coördineren. “Met dit onderzoek hopen we echt iets te veranderen in de detectie van vrouwen met zeer dicht borstweefsel. Want het bevolkingsonderzoek borstkanker is belangrijk om borstkanker zo vroeg mogelijk op te sporen, maar werkt bij deze groep minder”, zegt Carla. “In DENSE-1 hebben we laten zien dat MRI werkt voor vrouwen met dichte borsten, maar het werd niet als toekomstbestendig beschouwd vanwege de benodigde kosten en capaciteit. “Contrastversterkte mammografie en versnelde MRI zouden dit moeten veranderen.”

Meer gepersonaliseerd demografisch onderzoek

Nadat hun mammografie zeer dicht borstweefsel vertoont, worden 6.000 vrouwen met dichte borsten naar DENSE-2 opgeroepen voor aanvullend onderzoek met een CEM. Nog eens 6.000 vrouwen met zeer dicht borstweefsel zullen worden opgeroepen voor een extra versnelde MRI. Hun resultaten worden vergeleken met die van vrouwen die het gebruikelijke bevolkingsonderzoek volgen: alleen een mammografie en geen aanvullend onderzoek.

Wouter Veldhuis is radioloog en universitair hoofddocent bij het UMC Utrecht. Hij is de coördinerend radioloog van DENSE-2. “CEM en versnelde MRI zijn twee fantastische technieken die veel sneller en goedkoper zijn dan de reguliere MRI die in DENSE-1 wordt onderzocht”, zegt Wouter. “Mijn oprechte hoop is dat we kunnen aantonen dat beide technieken even effectief zijn in het opsporen van tumoren. “Dan kunnen we beide inzetten en zo beter en persoonlijker demografisch onderzoek aanbieden.”
Het onderzoek zal in totaal zeven jaar duren. Door deze aanpak hopen onderzoekers een duidelijke conclusie te trekken over hoe goed elk van de twee opties is voor de vroege detectie van borstkanker bij vrouwen met zeer dicht borstweefsel.

Afhankelijk van de snelheid waarmee het ministerie toestemming verleent, hopen de onderzoekers in het najaar te starten met de pilot bevolkingsonderzoek.

lezen hier het advies van de Gezondheidsraad over aanvullende screening op borstkanker in zeer dicht borstweefsel.