Ambtenaar Dick Schoof wil in het nieuwe kabinet premier worden. Wilders: ‘Een hele sterke man’

Om 17.00 uur is er een persconferentie in het Tweede Kamergebouw:

Schoof werd dinsdag om 14.00 uur in de Tweede Kamer ontvangen door trainer Richard van Zwol, evenals de leiders van de PVV-, VVD-, NSC- en BBB-partijen.

Schoof lachte en ging aan tafel zitten, waar de vier lijsttrekkers en trainer Richard van Zwol op hem zaten te wachten. Schoof heeft niet eerder de pers te woord gestaan.

Volgens PVV-leider Geert Wilders heeft Schoof “de juiste crisiservaring” om premier te worden. “Een zeer sterke man, met goede ervaringen in de juiste kwesties en geen lid van welke politieke partij dan ook.”

Wilders benadrukt dat Schoof ‘onafhankelijk’ is en ‘boven partijen staat’. “Ik denk dat dat veel voordelen heeft, zeker in deze buitenparlementaire variant.”

(Tekst gaat verder onder video’s)

Schoof, 67, is momenteel topambtenaar bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. Eerder was hij hoofd van de geheime dienst AIVD en Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Van 1999 tot 2003 was Schoof hoofddirecteur van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

Lees ook: Dick Schoof: stille kracht, hardwerkend, een tikkeltje ijdel en met een uitstekende politieke antenne

DENK-leider Stephan van Baarle maakt zich zorgen over de kandidatuur van Dick Schoof. Hij zegt er niet van overtuigd te zijn dat de rechten van minderheden, en met name van moslims, bij hem in goede handen zijn.

Van Baarle zegt dat Schoof een twijfelachtige ‘record’ heeft als voormalig hoofd van de inlichtingendienst AIVD en Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Hij noemt deze organisaties “waarvan we weten dat er veel maatregelen zijn genomen die in strijd zijn met de rechten van minderheden.”

De DENK-leider wijst in het bijzonder op de onthulling van enkele jaren geleden dat NCTV heeft bijgedragen aan heimelijke onderzoeken die gemeenten uitvoerden in besturen van moskeeën en andere islamitische organisaties. “Het ging daar heel slecht en ik wil weten of deze man erbij betrokken was.”

‘Groot voordeel’

VVD-leider Dilan Yeilgöz is er niet bang voor dat toekomstig premier Dick Schoof geen ervaring heeft in de Tweede Kamer. Volgens haar kan dit ook een voordeel zijn in het buitenparlementaire kabinet dat PVV, VVD, NSC en BBB willen vormen.

“Nou, dat kan ook een groot voordeel zijn. Het is een complexe situatie, waarbij je er vooral voor moet zorgen dat iedereen op één lijn zit”, zegt Yeilgöz. Schoof weet wat er in de politiek in Den Haag gebeurt. Hij werkt al zijn hele leven op het Binnenhof.

Ook Yeilgöz kent de kandidaat-premier goed. Schoof is momenteel de hoogste ambtenaar bij het ministerie van Justitie en Veiligheid. “Hij kan heel goed verbinden. (…) Ik denk dat hij een heel sterke persoonlijkheid heeft”, zegt hij. Schoof is iemand die met een ‘koel hoofd’ op crisissituaties reageert.

Volgens haar zal een van de belangrijkste taken van Schoof nu het uitwerken van de raamovereenkomst zijn die de vier partijen zijn overeengekomen. “Maar ook om nieuwe ideeën te kunnen verzamelen” en “uiteindelijk te laten zien dat dit kabinet er voor alle Nederlanders is.”

NSC-leider Pieter Omtzigt vindt Dick Schoof “zeer geschikt” als premier. Hij benadrukt zijn “uitgebreide en zeer relevante” ervaring als hoge ambtenaar, vooral in belangrijke dossiers zoals nationale veiligheid en justitie.

Schoof heeft minder ervaring in de politiek. Het heeft bijvoorbeeld nog nooit een debat in de Tweede Kamer gehouden. “Het wordt een interessante uitdaging”, denkt Omtzigt. Tegelijkertijd hoopt de NSC-leider dat Schoof “een goede verbindende rol kan spelen tussen de partijen” die samen een coalitie vormen.

‘Meer geprojecteerd’

Dat Schoof minder affiniteit heeft met onderwerpen buiten het rechtsveld hoeft volgens Omtzigt geen probleem te zijn. Volgens hem is het belangrijk dat de premier “de hoofdzaken” kent en zich niet bemoeit met de details van alle dossiers. “Ik weet niet of daar alle ministers blij van worden.”

Omtzigt denkt niet dat er verhalen over Schoof zullen ontstaan, zoals de patentkwestie die Ronald Plasterk dwong zich terug te trekken als kandidaat voor het premierschap. “Ik denk dat je nauwelijks een selecter persoon kunt vinden”, zegt hij, verwijzend naar de talloze vertrouwelijke functies die Schoof heeft bekleed.

‘Heel gelukkig’

BBB-leider Caroline van der Plas is “erg blij” met de benoeming van Dick Schoof tot premier. “Dit is een man met zeer uitgebreide ervaring binnen de overheid”, zegt hij. “Ik vind hem ook een heel aardige man, dat is heel belangrijk.”

Wat Schoof weet over de landbouw “valt nog te bezien”, zegt Van der Plas. Volgens haar hoeft een premier niet alles te weten. “Maar ik heb er alle vertrouwen in dat hij heel snel zal leren wat hij nog moet leren.”

Lidmaatschap opgezegd

Schoof, geboren in Santpoort, was lid van de PvdA, maar heeft daar enige tijd geleden afstand van gedaan.

Schoof was officieel verantwoordelijk voor de introductie van de Nationale Politie. Hij had zich daar eerder kritisch over uitgesproken, zo meldde de NRC in 2019.

Hij studeerde stedenbouwkunde in Nijmegen. Schoof begon zijn carrière in 1984 als beleidsmedewerker bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Hij bracht vrijwel zijn hele werkzame leven door als ambtenaar. Hij kent het Binnenhof heel goed, maar is nog nooit in de Kamer geweest.

De nieuwe premier zal het buitenparlementaire kabinet vormen en leiden dat PVV, VVD, NSC en BBB willen vormen. De komende weken worden onder leiding van trainer Richard van Zwol nieuwe ministers gezocht.

Wekenlang was onduidelijk wie Geert Wilders in gedachten had om het kabinet te leiden. Ronald Plasterk werd eerder genoemd als toekomstige premier.

Medio mei bereikten de vier partijen een algemeen akkoord. Het nieuwe kabinet moet deze plannen verder uitwerken. Het zal nog enkele weken duren voordat het kabinet op het podium staat.

Lees ook: Wie gaat het kabinet leiden? Het is de beurt van Wilders

Lees ook: Ronald Plasterk trekt zich terug als kandidaat voor het premierschap: ‘De beschuldigingen zijn vals, maar belemmerend’