Rapport benadrukt tekortkomingen in de besluitvorming rond datacenters van Hollands-Kroon

Na jaren van onderhandelen, heftige discussies en een mysterieuze uitwisseling van kaarten deed zich plotseling een kans voor: er werd groen licht gegeven voor de bouw van twee megadatacenters in de gemeente Hollands Kroon. Er volgde echter onmiddellijk veel kritiek. Berenschot onderzocht de gang van zaken rond besluitvorming.

Bijna iedereen in Nederland maakt er op de een of andere manier gebruik van: de diensten van techgiganten als Google en Microsoft. Deze services vereisen hardware om te kunnen werken, en deze hardware moet ergens worden gehost.

Enorme rijen apparatuur worden hyperscales genoemd. Deze liggen verspreid over heel Nederland: kleine datacenters worden inmiddels vaak vervangen door grotere versies om aan de groeiende vraag te voldoen.

Omwonenden verzetten zich vaak tegen de komst van deze datacenters omdat ze een groot deel van de groene energie in het gebied gebruiken, niet bijdragen aan de verduurzaming van de energiesector en niet bepaald prettig zijn om naar te kijken.

Dit geldt ook voor de gemeente Hollands Kroon in het noorden van Nederland. Plannen voor de realisatie van twee grote datacenters op bedrijventerrein Agriport A7, één voor Google en één voor Microsoft, leidden daar tot een breed maatschappelijk debat.

Ook binnen de lokale politiek was er enige onrust. Naast verdeeldheid binnen het gemeentebestuur, twistten provincie en gemeente onderling over wie bevoegd was de vergunning te verlenen, wat zelfs tot een rechtszaak leidde.

Uiteindelijk werden de twee datacenters gebouwd, maar vanwege alle onrust en kritiek rondom de situatie besloot de gemeente adviesbureau Berenschot in te schakelen om een ​​onderzoek te doen naar de planning en besluitvorming rondom de vestiging van centra gegevens in Nederland. Kroon.

Conflict

Het rapport benadrukt een belangrijk verschil tussen vooraf gemaakte beloften en uiteindelijk gemaakte beslissingen. Hoewel datacenters aanvankelijk werden verwelkomd vanwege hun economische voordelen, lijken ze er nu niet in te zijn geslaagd. De gevolgen van de bouw, zowel vanuit financieel oogpunt als de impact ervan op het milieu, zijn ernstig onderschat en hebben aanleiding gegeven tot verzet en conflicten.

Kritische stemmen zijn genegeerd en vragen zijn defensief behandeld. Dit heeft niet alleen spanningen opgeleverd tussen burgers en politici, maar ook conflicten tussen de gemeente en de provincie, die vaak verrast werden door elkaars optreden.

Truc veranderen?

De onderzoekers wijzen er ook op dat de besluiten vaag gedocumenteerd en onderbouwd zijn. Het meest sprekende voorbeeld hiervan is een verandering in de omgevingsvisie, waardoor er ineens meer bouwgrond beschikbaar kwam voor de bouw van nieuwe datacenters.

Deze ruimte ontstond door de enigszins mysterieuze toevoeging van een kaart aan het dossier. “Opvallend is de slechte kwaliteit en slechte fundering van deze kaart”, aldus de onderzoekers, die aangeven niet volledig te hebben kunnen reconstrueren “hoe en waarom de kaart in de omgevingsvisie terecht is gekomen.”

“Het is duidelijk dat er in eerdere versies van de omgevingsvisie een andere kaart zat en dat een kleine kring van bestuurders en functionarissen betrokken bij de ontwikkeling van Agriport A7 ervoor heeft gezorgd dat de kaart werd vervangen door de huidige versie”, schrijft Berenschot. .

Het bureau stelde op basis van gesprekken ook vast dat Microsoft uitbreidingsmogelijkheden op het bedrijventerrein aan het onderzoeken was, waarvoor de extra bouwgrond nodig zou zijn die dankzij het extra ticket beschikbaar kwam. “Als deze ambitie bestond, moet deze bekend zijn geweest bij de kleine kring van betrokken bestuurders en functionarissen”, aldus de onderzoekers.

Toen de raad in 2016 de omgevingsvisie op de betreffende kaart zonder discussie vaststelde, werd de kaart “onderdeel van het ruimtelijk beleidskader”. Het was cruciaal voor de bouw van het datacenter van Microsoft.

Tekortkomingen, geen misbruiken.

Ondanks de kritiek concluderen de onderzoekers dat er “geen juridische, financiële of andere formele misstanden zijn geconstateerd” met betrekking tot het besluitvormingsproces. Ook de visie van de gemeente op de locatie van datacenters was door de jaren heen ‘consistent’, waardoor ontwikkelaars hun plannen met vertrouwen konden uitvoeren.

In reactie op het rapport onderkent de raad dat het proces is geïntensiveerd en dat er behoefte is om de samenwerking te verbeteren en in te spelen op veranderende omstandigheden in de samenleving, het milieu en de economie.

De onderzoekers adviseren de gemeente om te kiezen voor een integrale planning, plannen periodiek te evalueren en bij te stellen, de samenwerking met de provinciale en landelijke overheid uit te breiden, participatie te faciliteren en vooral de communicatie te verbeteren.

Berenschot voerde eerder ook al een datacenteronderzoek uit voor Hollands-Kroon. In 2020 onderzocht het bureau de mogelijkheden voor de gemeente om restwarmte uit datacentra te gebruiken voor het verwarmen van woningen in de regio. De onderzoekers concludeerden vervolgens dat dit onrealistisch was.