Iran: Raisi’s slachtoffers verdienen gerechtigheid

De dood van de Iraanse president Ebrahim Raisi mag het Iraanse volk niet beroven van gerechtigheid, waarheid en compensatie voor misdaden onder het internationaal recht en mensenrechtenschendingen die zijn begaan sinds hij in de jaren tachtig aan de macht kwam. Amnesty International zei dit in reactie op de zijne dood na een helikoptercrash in de Iraanse provincie Oost-Azerbeidzjan.

Ebrahim Raisi werd in 1980, toen hij twintig jaar oud was, benoemd tot procureur-generaal van Karaj, in de provincie Alborz. Daarna maakte hij snel een carrière in de juridische sector. In 2021 nam hij het presidentschap van Iran op zich. De afgelopen 44 jaar was hij rechtstreeks betrokken bij of gaf hij leiding aan talrijke schendingen van de mensenrechten. Laten we denken aan de gedwongen verdwijningen en buitengerechtelijke executies van duizenden dissidenten in de jaren tachtig, de illegale moorden, willekeurige detenties, verdwijningen en martelingen van duizenden demonstranten. En de gewelddadige vervolging van vrouwen en meisjes die strijden tegen de verplichte sluierwetten. En dit zijn slechts enkele van de ernstige mensenrechtenschendingen waarbij Raisi betrokken was.

Er moet een einde komen aan de straffeloosheid

“Ebrahim Raisi had tijdens zijn leven strafrechtelijk moeten worden onderzocht wegens misdaden tegen de menselijkheid, zoals moord, gedwongen verdwijning en marteling”, zegt Diana Eltahawy van Amnesty International. ‘Zijn dood mag zijn slachtoffers en hun families niet het recht op de waarheid ontnemen. “Het mag ook niet voorkomen dat alle anderen die bij zijn misdaden betrokken zijn, ter verantwoording worden geroepen.”

“Decennia lang hebben crimineel verantwoordelijke daders geprofiteerd van de systematische straffeloosheid die in Iran heerst. “De internationale gemeenschap moet nu handelen om gerechtigheid te zoeken voor de slachtoffers van misdaden onder het internationaal recht en andere ernstige mensenrechtenschendingen gepleegd door Ebrahim Raisi en andere Iraanse autoriteiten.”

Betrokken bij de bloedbaden in de gevangenissen van 1988

In 1988 maakte Ebrahim Raisi deel uit van de zogenaamde “doodscommissie” die duizenden gevangenen uit de Evin-gevangenis in Teheran en de Gohardasht-gevangenis in de provincie Alborz “verdween” en buitengerechtelijk executeerde. Overlevenden en hun families blijven wachten op gerechtigheid, herstel en waarheid. In feite worden ze al tientallen jaren vervolgd omdat ze strijden voor gerechtigheid.

In mei 2018 verdedigde Ebrahim Raisi deze bloedbaden publiekelijk en beschreef ze als “een van de trotse verworvenheden van het systeem van de Islamitische Republiek”.

In een rapport uit 2018 riep Amnesty International op tot een strafrechtelijk onderzoek naar Ebrahim Raisi vanwege zijn voortdurende misdaden tegen de menselijkheid. Het gaat hierbij om gedwongen verdwijningen, vervolging, marteling en andere onmenselijke daden, waaronder het systematisch verhullen van het lot van de slachtoffers en de locatie van hun stoffelijke resten.

Betrokken bij het dodelijke optreden tegen protesten.

Ebrahim Raisi bekleedde van 2019 tot 2021 verschillende juridische functies, waaronder die van opperrechter. Gedurende die tijd maakte de Iraanse rechterlijke macht zich schuldig aan mensenrechtenschendingen en misdaden volgens het internationaal recht. Hij legde bijvoorbeeld straffen op die in strijd waren met het verbod op marteling en andere vormen van mishandeling, zoals geseling, amputaties en steniging.

Onder Ebrahim Raisi bestond er wijdverbreide straffeloosheid voor overheidsfunctionarissen en veiligheidstroepen die verdacht werden van talloze mensenrechtenschendingen. Tot de misdaden behoren onder meer de onwettige moord op honderden mannen, vrouwen en kinderen, de willekeurige arrestatie van duizenden demonstranten en de ‘verdwijning’ en marteling van honderden demonstranten tijdens en na de nationale protesten van 2019.

Als president van Iran en voorzitter van de Hoge Nationale Veiligheidsraad tijdens de massademonstraties voor vrouwenrechten in 2022 leidde Ebrahim Raisi de gewelddadige reactie van de veiligheidstroepen. Hij prees hem ook. Tijdens deze protesten werden honderden demonstranten en omstanders illegaal gedood, raakten duizenden gewond en werden veel mensen gemarteld, mishandeld en verkracht.

Betrokken bij een enorme toename van het aantal executies

In 2021 werd Ebrahim Raisi president van Iran. Samen met andere leiders was hij voorstander van een uitbreiding van het gebruik van de doodstraf in een hernieuwde ‘oorlog tegen drugs’. Sindsdien is het aantal executies in Iran omhooggeschoten, tot 853 executies in 2023, een stijging van 172 procent ten opzichte van 2021.

In december 2022 werd op bevel van Raisi een wetsvoorstel naar het parlement gestuurd. Als dit voorstel wet wordt, zou het de toepassing van de doodstraf bij drugsmisdrijven verder uitbreiden. De basisprincipes van dit voorstel zijn op 8 januari 2024 goedgekeurd.

Onder toezicht van Ebrahim Raisi in zijn rol als opperrechter en president voerden de Iraanse autoriteiten minstens 2.462 executies uit.

Betrokken bij gewelddadige aanvallen op vrouwenrechten

In 2022 beval Ebrahim Raisi een strengere handhaving van de verplichte sluierwetten in Iran. Dit leidde tot de dood in hechtenis van Jina Mahsa Amini in september 2022. Ze stierf slechts enkele dagen nadat ze was gearresteerd door de Iraanse vice-politie. Het is waarschijnlijk dat ze werd gemarteld en mishandeld. Haar dood gaf aanleiding tot de “Mujer Vida Libertad”-protesten en de zeer gewelddadige aanpak daarvan door de autoriteiten.

Sinds deze opstanden hebben de Iraanse autoriteiten vrouwen en meisjes gewelddadig vervolgd en onderdrukt om vernederende en discriminerende hoofddoekwetten af ​​te dwingen.

Sinds april 2024 is de handhaving van deze hoofddoekwetten nog strenger geworden met het landelijke ‘Plan Noor (Licht)’. De afgelopen weken hebben meer veiligheidstroepen op openbare plaatsen gepatrouilleerd om het haar, de lichamen en de kleding van vrouwen in de gaten te houden.

Op sociale media zijn verontrustende video’s te zien van veiligheidstroepen die vrouwen en meisjes in het openbaar aanvallen. Ze worden gearresteerd en onder dwang vastgehouden, waarbij ze onder meer schreeuwend in politieauto’s worden gezet.

“De erfenis van Ebrahim Raisi herinnert ons aan de straffeloosheid in Iran. Mensen die verdacht worden van misdaden onder het internationaal recht ontlopen niet alleen hun verantwoordelijkheid, maar worden ook geprezen en krijgen hoge posities in het onderdrukkingssysteem van de Islamitische Republiek. Zonder fundamentele constitutionele, juridische en administratieve hervormingen zal deze onderdrukking voortduren”, aldus Diana Eltahawy.

Het Amnestie-oproep

Staten moeten strafrechtelijk onderzoek instellen naar Iraanse hoogwaardigheidsbekleders die redelijkerwijs worden verdacht van het plegen van misdaden onder het internationaal recht, op grond van het beginsel van universele jurisdictie.

Ze moeten er bijvoorbeeld voor zorgen dat overlevenden en families van slachtoffers begrijpen dat de daders van deze misdaden ter verantwoording moeten worden geroepen.

Achtergrond

Volgens Iraanse media en staatsautoriteiten stierf Ebrahim Raisi op 19 mei 2024 toen zijn helikopter neerstortte in de regio Varzeghan. Alle mensen aan boord van de helikopter kwamen om. Onder hen was minister van Buitenlandse Zaken Hossein Amirabdollahian.