De strijdlustige Corry Wertheim is de bijna vergeten moeder van de gevierde ecologische vereniging Kringloop

22 mei 2024 • 17:23 door Hans Berrevoets

Afbeelding ter ere van het Kringloop-partnerschap

DORDRECHT – Corrie (of Corry) Wertheim-Elink Schuurman (1905 – 1990) wordt steeds meer een vergeten dochter van Dordrecht. AD Op 22 mei belichtte De Dordtenaar vijftig jaar biologisch tuinieren met als ondertitel: Tuinvereniging Kringloop viert haar jubileum. Zijn naam kwam niet voor in het artikel.

In 1973 legde mevrouw Wertheim de basis voor de oprichting van Kringloop in 1974 met een uitgebreid artikel op de cover van het buurtblad Merwesteijn. Zij wordt niet genoemd in het artikel. Door klimaat en wind riep het veel (nieuwe) vragen op milieugebied op, die nu onder de noemer duurzaamheid vallen.

Een bekende organisatie uit die tijd was de werkgroep Milieubeheer, die vanuit de Koningin Wilhelminastraat 6 grote vorderingen maakte met bekende namen als Peter en Heleen Groenhuijzen en Harry Hoitz.

In de context van het nadenken over het belang van het milieu beheerste Corrie Wertheim sociale actie door vele grote prestaties te leveren, die ook werden opgemerkt omdat ze klein van stuk was.

Dochters

Dit wordt samengevat in de omschrijving op de website van Dochters van Dordrecht: ‘Theoloog, activist, toegewijd aan gifvrij tuinieren en actief bij de Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie.

Toen deze vereniging in februari 2024 de euthanasieweek uitriep, werd ze opnieuw in de kijker gezet vanwege haar historische rol, onder meer met een foto toen ze in november 1981 voor de Rotterdamse rechtbank werd berecht.

Dit staat nu als volgt in de boeken vastgelegd:

1981
De rechtbank Rotterdam heeft de due diligence-eisen in de Wertheim-zaak aangescherpt. Een 67-jarige vrouw had haar kennis C. Wertheim gevraagd haar te helpen een einde aan haar leven te maken omdat ze kanker had; Tijdens de autopsie bleek dit echter onjuist te zijn. Wertheim kreeg een proeftijd van zes maanden opgelegd. De rechter bepaalde dat euthanasie moet worden uitgevoerd door een arts die een andere arts heeft geraadpleegd. Hij moest de patiënt adequaat informeren over zijn prognose en alternatieven voor euthanasie.

De vrouw, die in 1935 begon als assistent van de gereformeerde predikant in Sneek, schreef een verhaal dat over de hele wereld werd opgemerkt. Docent. James Kennedy schreef dit ook in zijn boek uit 2002: ‘Een goed doordachte dood. Euthanasie in Nederland.’

NRC/H publiceerde zijn avonturen ook in de rubriek Hollands Dagboek.

Trouw plaatste enkele belangrijke feiten over het euthanasiedebat met de link naar Corry Wertheim:

1973 Oprichting van de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie, later de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillig Levenseinde.

1981 NVVE-activiste Corry Wertheim verschijnt voor de rechtbank in Rotterdam omdat ze een ongelukkige vriend heeft helpen sterven met dertig Vesparax-pillen. De rechter formuleert algemene richtlijnen voor hulp bij overlijden, zoals een ‘vrijwillig, weldoordacht en duurzaam’ verzoek, volledige informatie aan de patiënt over zijn situatie en de deelname van een arts. Wertheim, die geen arts is, krijgt een voorwaardelijke gevangenisstraf van zes maanden en twee weken huisarrest.

De uitspraak van de rechter in de zaak Wertheim werd als baanbrekend omschreven.

Uit de veroordeling blijkt ook dat een niet-arts uit Dordrecht een actieve rol heeft gespeeld bij de vrijwillige levensbeëindiging.

Hierdoor werd niet voldaan aan de eisen van zorgvuldigheid, wat later met een dubbel verschil in de wet werd opgenomen: ten eerste is er de mening van een huisarts of specialist. Een onderzoeksspecialist voert vervolgens een (tweede) gesprek met de patiënt.

Assisteren is geen strafbaar feit als een procedure wordt gevolgd: in bijzondere gevallen kunnen artsen een patiënt helpen overlijden door middel van euthanasie of hulp bij zelfdoding. Artsen kunnen dit alleen doen als de patiënt daarom vraagt. De Euthanasiewet bevat alle regels die van toepassing zijn op euthanasie of hulp bij zelfdoding. De officiële naam van de euthanasiewet is de Wet levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl).

Wet

De dochter van Dordrecht anticipeerde daarop. Door haar overtuiging voldeed zij als oprichtster van Kringloop niet aan de eisen om het pad dat leidt naar de ingang van vereniging Kringloop, aan de voet van de Wieldrechtse Zeedijk, naar haar te vernoemen.

De uitgesproken theoloog woonde met haar man en hoogleraar klassieke talen Hans Wertheim (1905-2002) in een appartement aan de Domela Nieuwenhuisweg. Dat lijkt geen toeval. De militante Domela, oorspronkelijk uit Fryslân, begon in 1870 als predikant en ging de geschiedenisboeken in.

Schaak speler

Haar echtgenoot Hans, ook bekend als docent aan het Johan de Wittgymnasium, kan worden beschouwd als meer dan een voetnoot in de (internationale) geschiedenis.

Hij bekeek het begin van de revolutie van 1917 in Rusland vanuit een raam met zijn broer, die later leraar werd, in Sint-Petersburg.

Ook Wertheim nam in 1928 deel aan de Haagse Schaakolympiade en geen enkele Dordtse schaker volgde daarna zijn voorbeeld. De Tweede Wereldoorlog eiste zijn tol van hem en zijn Joodse familie.