De patentkwestie wordt een steeds groter probleem voor Plasterk

Kandidaat-premier Ronald Plasterk dreigt in juridische en financiële problemen te komen omdat binnenkort in de Verenigde Staten een patent wordt verleend waarop hij ten onrechte de exclusieve rechten heeft geclaimd. Hierdoor kunnen de fouten die Plasterk in de aanvraag heeft gemaakt ook in de Verenigde Staten aan het licht komen, waardoor het patent ongeldig en waardeloos wordt. Zowel de verlening van het octrooi als de nietigheid ervan kunnen aanleiding geven tot claims van benadeelde partijen tegen Plasterk. Dat zegt octrooispecialist Koos Rasser, die zich eerder met de kwestie van octrooien bezig hield. NRC onderzocht: “Dit maakt de onderhandelingen die Plasterk moet voeren met het Amsterdam UMC nog problematischer.”

Bovendien ligt de kwestie ook steeds politiek gevoeliger. Plasterk verontschuldigde zich deze week voor zijn opmerking over het gebruik van de dienstauto, maar zweeg over de patentkwestie. Al heeft dit wel invloed op de vertraging bij de benoeming van Plasterk als nieuwe premier. Met name de NSC-partij van Pieter Omtzigt benadrukte herhaaldelijk dat het van groot belang is dat een toekomstige premier geen twijfels heeft over zijn integriteit. Octrooispecialist Rasser bevestigt dit NRC dat nu Pieter Omtzigt hem heeft benaderd. Omtzigt wil er desgevraagd niets over zeggen.

Daarnaast heeft een advocaat op persoonlijke titel een klacht ingediend tegen Plasterk, onder meer wegens valsheid in geschrifte.

De patentkwestie en het standpunt van Plasterk daarover zorgen voor toenemende woede onder (oud-)collega’s van het Amsterdam UMC (AUMC), zoals onder meer blijkt uit een aanvraag van het toenmalige hoofd van de afdeling oncologie AUMC Medisch Centrum, dat in bezit van NRC.

Vaccins tegen kanker

De kwestie draait om de patentaanvragen voor kankervaccins die Plasterk in 2022 miljonair maakten en waar zijn NRC Ik schreef eerder. Naast zijn hoogleraarschap bij het UMC Amsterdam richtte Plasterk in 2018 een bedrijf op waar hij patentaanvragen indiende. Dat bedrijf verkocht hij vier jaar later voor 32 miljoen euro aan het beursgenoteerde Duitse CureVac.

De kern van het probleem voor Plasterk is dat zij ten onrechte beweert de enige uitvinder te zijn van alle octrooiaanvragen. NRC bleek dat de geclaimde methode voor het ontwikkelen van kankertherapieën niet door Plasterk is ontwikkeld, maar door wetenschapper Jan Koster van het UMC in Amsterdam met wie hij samenwerkte. Zo eigende Plasterk zich met publiek geld gefinancierde wetenschappelijke kennis toe en verkocht deze vervolgens voor eigen voordeel.

Het integriteitsprobleem dat hierdoor ontstaat is nog delicater nu hij kandidaat is voor het premierschap. Vooral omdat hij als klokkenluider onlangs zelf in zijn eindrapport het belang van integriteit benadrukte: “Ministers en parlementariërs geven het goede voorbeeld door integriteitsnormen volledig na te leven.”

Bedreigende claims

Eén van die patentaanvragen, waarin een specifieke darmkankertherapie wordt geclaimd met Plasterk als de ‘enige uitvinder’, staat op het punt goedgekeurd te worden in de Verenigde Staten. Normaal gesproken is dit een feestelijke gebeurtenis voor de uitvinder, maar nu is het een probleem.

Een verleend octrooi waarvan de lijst met uitvinders onvolledig is, is ongeldig en daarom waardeloos. Dat zegt octrooispecialist Koos Rasser, die jarenlang leiding gaf aan de mondiale octrooiafdeling van de multinational Procter & Gamble. Hij was tevens octrooigemachtigde bij een internationaal advocatenkantoor. Rasser ontdekte dat CureVac op 1 mei betaalde om een ​​Amerikaans patent te registreren. “Dit betekent dat het patent de komende weken definitief wordt verleend”, zegt Rasser. “Maar als blijkt dat Plasterk bij de overname niets heeft bekend en het patent waardeloos blijkt te zijn vanwege het door Plasterk ten onrechte geclaimde exclusieve recht, dan kan CureVac uiteraard wel om verhaal gaan.”

CureVac beantwoordt desgevraagd geen vragen over het specifieke patent, maar laat het bij bovenstaande verklaring. NRC dat het bedrijf “alles wat met intellectueel eigendom te maken heeft zeer serieus neemt” en dat er due diligence is uitgevoerd bij de overname van het bedrijf van Plasterk.

Rasser: “Het lijkt erop dat CureVac er op dit moment geen zin in heeft om er opnieuw naar te kijken. Dit kan voor complicaties zorgen, omdat Plasterk de medewerking van CureVac nodig heeft om de fouten in het patent te corrigeren.”

Amsterdam UMC Onderzoek

Twee weken geleden maakte het Amsterdam UMC bekend het onderzoek naar de patentkwestie voort te zetten. Het academisch ziekenhuis steunde Plasterk aanvankelijk, maar op basis van vervolgonderzoek NRC Het Amsterdam UMC heeft dit vervolgens heroverwogen. Plasterk stelde verder dat hij terecht de enige bedenker van de octrooiaanvragen is, omdat het basisidee van hem zou zijn. Maar ook dat bleek niet te kloppen. Een andere kankeronderzoeker van het Amsterdam UMC was al maanden met precies hetzelfde idee bezig, ook toen Plasterk nog minister was. Plasterk werd zelfs uitgebreid over dit onderzoek geïnformeerd voordat hij de eerste patentaanvraag sinds het onderzoek van Plasterk op eigen naam indiende NRC.

Ook de verlening van het patent in de Verenigde Staten zou voor het Amsterdam UMC een extra motivatie kunnen zijn om de druk op Plasterk op te voeren. Als het darmkankeroctrooi aan CureVac wordt verleend, wordt het voor het academisch ziekenhuis immers veel lastiger om het eigen darmkankeronderzoek voort te zetten, precies het onderzoek waar Plasterk in het UMC Amsterdam over hoorde en gebruikte in uw patentaanvraag. .

In het onderzoek heeft Amsterdam UMC, met hulp van een octrooigemachtigde en de betrokken kankeronderzoeker van het AUMC, inmiddels vastgesteld dat Plasterk ten onrechte aanspraak maakt op het exclusieve recht op de patenten, zoals eerder door de kankeronderzoeker werd bevestigd. NRC. Het is nog onduidelijk of en hoe Amsterdam UMC geregistreerd blijft als (mede)uitvinder en dus (mede)eigenaar. Hetzelfde geldt voor de vraag of Plasterk het academisch ziekenhuis ook financieel moet compenseren.

Mogelijk gaat het om grote bedragen. De patentaanvragen vormden de basis voor de verkoop van Plasterks bedrijf Frame Therapeutics in 2022. De ‘patentfamilie’ op naam van Plasterk vertegenwoordigde een waarde van € 6,2 miljoen op het moment dat Plasterk zijn bedrijf verkocht. Dat blijkt uit de bijbehorende jaarrekening van het Duitse beursgenoteerde CureVac. Rasser: “Om patenten geldig te laten zijn, moet volgens de patentregels Jan Koster van het AUMC als uitvinder vermeld staan. Dit betekent dat Amsterdam UMC, de werkgever van Koster, automatisch mede-eigenaar wordt.”

Stelling

Ook de verkoop van het bedrijf Plasterk is gemeld bij het Openbaar Ministerie. Advocaat Henri Sarolea heeft afgelopen donderdag een klacht ingediend tegen Plasterk bij het Amsterdamse Openbaar Ministerie wegens valsheid in geschrifte en overtreding van de Wet op de economische misdrijven. Sarolea: “Toen Plasterk vrijwel direct na het aftreden van Gom van Strien als informant werd benoemd, kwamen er allerlei vragen bij me op en ben ik die uit persoonlijke interesse en bezorgdheid gaan onderzoeken.”

De advocaat ontdekte de afgelopen maanden dat de jaarrekening die Plasterk over zijn eigen onderneming bij de Kamer van Koophandel presenteerde op meerdere punten onjuist was. Zo bestempelde Plasterk zijn bedrijf in 2022, het jaar van de miljardenovername, ten onrechte als ‘micro-onderneming’. Accountinghoogleraar Marcel Pheijffer: “De classificatie van micro-ondernemingen heeft tot doel de administratieve lasten voor kleine bedrijven te verlichten en daarvoor moet het bedrijf aan bepaalde voorwaarden voldoen.” In een ‘micro-onderneming’ zijn bijvoorbeeld het aantal werknemers, de omzet en de winst aan maximumlimieten gebonden. Volgens Pheijffer voldeed het bedrijf van Plasterk in 2022 niet aan deze voorwaarden, zowel qua aantal medewerkers als qua balanstotaal. In Nederland wordt dit zelden toegepast, maar formeel onjuiste jaarrekeningen vormen een economisch misdrijf. Het Openbaar Ministerie heeft het rapport aan de advocaat bevestigd.

Ronald Plasterk reageert: “Toenmalig AMC-directeur en AMC-onderzoeker Jan Koster en ik besloten zes jaar geleden dat ik de bedenker was van deze patentaanvraag. De app is nu eigendom van het Duitse bedrijf CureVac; “Dit is waar het nu om gaat.”

En over de jaarrekening schrijft Plasterk: “Als er onverhoopt een onvolkomenheid in een jaarrekening is geslopen, is er onbedoeld sprake van. Het bedrijf werkt met de beste kennis en wordt ondersteund door een gerenommeerd accountantskantoor.”

‘Het spijt me’

Amsterdam UMC was niet bereikbaar voor commentaar. Zaterdag werd het echter geregistreerd. NRC hoogleraar medische oncologie Kees Punt. Tot 2020 was hij hoofd van de afdeling medische oncologie van het UMC Amsterdam (toen nog AMC), gedurende de tijd dat Plasterk daaraan verbonden was. Punt vertelde dat hij vrijdag het volgende appbericht naar Plasterk stuurde, verwijzend naar zijn verontschuldigingsbrief De Telegraaf:

“Beste Ronald, je hebt het ongetwijfeld erg druk, dus ik help je graag met de tekst van je verloren verontschuldigingsbrief:

“Sorry voor mijn gebrek aan integriteit, ik had geen data van collega-wetenschappers mogen gebruiken zonder hen erbij te betrekken. Door dit te doen heb ik de beroepsethiek geschonden en dat had ik niet mogen doen. Ik heb er ook spijt van dat ik mijn persoonlijke economische voordeel belangrijker vond dan mijn sociale belang. In ruil voor miljoenen euro’s liet ik toe dat een potentieel succesvolle therapie voor kankerpatiënten in de prullenbak belandde, omdat het niet kon concurreren met een medicijn van het bedrijf aan wie ik het verkocht. “Als kankeronderzoeker had ik dat nooit moeten doen.”

Punt besluit zijn bericht met: “Ik hoop dat je hier wat aan hebt.”

Ronald Plasterk zegt in reactie op dit appbericht: “Wat je zegt is niet waar.”

Delen





E-mail de redacteur