Wangedrag hoogleraar Caribische archeologie Leiden

LEIDEN – De Universiteit Leiden heeft een schokkend rapport uitgebracht over het decennialange terreurbewind van Caribische archeologiehoogleraar Corinne Hofman en haar partner en onderzoeker Menno Hoogland. Dat schrijft het Weekblad van de Universiteit Leiden Paard

In het 54 pagina’s tellende anonieme rapport wordt ruimschoots uitgelegd aan welk wangedrag het duo zich schuldig heeft gemaakt. De onafhankelijke onderzoekscommissie, onder leiding van de Leidse universitair hoofddocent arbeidsrecht Yvonne Erkens, beschrijft een decennialange angstcultuur waarin Hofman en Hoogland grensoverschrijdend gedrag vertoonden, de wetenschappelijke integriteit schonden, hun macht misbruikten en mogelijk strafbare feiten pleegden.

De commissie baseert het rapport op de verklaringen van in totaal 37 informanten, waaronder negentien journalisten, elf collega’s en drie (oud-)directeuren.

Eind april bracht de Universiteit Leiden zelf het nieuws naar buiten dat “een hoogleraar en zijn partner” zich al jaren schuldig maken aan pesten, discriminatie, manipulatie, schreeuwen, lachen en spotten met medewerkers, promovendi en studenten. Bestuursvoorzitter Annetje Ottow vertelde Mare dat de misstanden tussen 1990 en 2023 plaatsvonden en dat er negentien verslaggevers waren, zowel (oud-)medewerkers als (oud-)studenten.

Ottow wil de namen van de beklaagden niet noemen, maar zegt dat de hoogleraar is geschorst en dat de universiteit een ontslagproces is gestart. Ook zei hij dat ze allebei nooit meer welkom zullen zijn op de universiteit. Op 30 april maakte NRC bekend dat het de veelgeprezen archeoloog Corinne Hofman en haar partner betreft.

Hofman werd in 2007 benoemd tot hoogleraar in Leiden, was van 2013 tot 2018 decaan van de faculteit en ontving in 2014 de Spinozapremie, de hoogste Nederlandse wetenschappelijke onderscheiding.

Slecht gedrag

Het rapport brengt ernstig wangedrag van Hofman en Hoogland aan het licht binnen de faculteit, tijdens veldwerkreizen en wetenschappelijke bijeenkomsten. Het beschrijft strenge controle op toiletbezoek, gevaarlijk rijden onder invloed en het dwingen van medewerkers om een ​​dronken Hoogland te kalmeren. Er waren veelvuldige, bijna gewelddadige ruzies en er was onvoldoende bescherming van jonge vrouwen tegen seksuele intimidatie. Deelnemers aan het veldwerk kregen niet voldoende voedsel, drinkwater of slaapgelegenheid.

Hofman en Hoogland manipuleerden hun omgeving als een ‘disfunctioneel gezin’, met buitensporige controle, beloningen, straffen en gedwongen loyaliteit. Ze schonden de wetenschappelijke integriteit door zonder toestemming illegaal tanden uit schedels te verwijderen. Beiden drongen er bij PhD-studenten en postdocs op aan om co-auteur te zijn van publicaties zonder noemenswaardige bijdragen.

Slachtoffers ondervinden nog steeds aanzienlijke persoonlijke en professionele schade, waaronder uitputting en trauma. Journalisten hoopten dat hun onthullingen meer slachtoffers zouden voorkomen en dat de universiteit deze problematische signalen nu serieuzer zou aanpakken.

Zondebok

Hofman en Hoogland ontkennen de aantijgingen van ongewenst gedrag en zeggen deze niet te erkennen. Ze voelen zich geschokt en bedroefd door het geschilderde beeld. Het echtpaar vindt dat journalisten jaloers en gefrustreerd zijn en dat Hofman mede door haar positie als vrouw en wetenschapper een zondebok is geworden. Deze verdediging is opvallend, aangezien zij zelf zwangere vrouwen hebben geschaad door hen uit te sluiten.

Hoogland wijt zijn gedrag sinds 2010 aan de bijwerkingen van medicijnen voor een chronische ziekte. Oud-rector Carel Stolker herinnert zich eerdere meldingen van mishandeling niet. Het duo heeft 59 positieve tegenbeëdigde verklaringen ingediend, maar de commissie acht 57 daarvan irrelevant.

Eerste klachten

Aan het begin van het terreurbewind, in 1995 en 1999, werden de eerste klachten ingediend bij het toenmalige hoofd van de afdeling. Deze persoon vertelde de commissie dat hij zich “hier niets van herinnert”.

Interessant detail is dat de huidige decaan van de Faculteit der Archeologie, Jan Kolen, verklaarde dat hij in 2018 al meldingen over het echtpaar had ontvangen en dat hij daarover op 3 april 2019 sprak met de toenmalige rector magnificus.

Dat was destijds Carel Stolker. Volgens het rapport “herinnert hij zich niet dat de rapporten destijds zijn besproken” en merkt hij op dat hij “tijdens zijn rectoraat en presidentschap vaak rapporten ontving van mensen die zijn aandacht op allerlei zaken wilden vestigen.” Er was geen verslag van het gesprek.

De vraag wat Stolker wel en niet wist zal bestuurlijke implicaties hebben. Want op de vraag of de voorzitter van het Dagelijks Bestuur, Annetje Ottow, de kwestie ooit met haar voorganger had besproken, reageerde ze dinsdag bij de NRC: ‘Ik heb ooit tegen haar gezegd: ‘Ik vind het heel jammer dat er zoveel zaken komen nu naar voren.” en daarom moeten we dit probleem nu allemaal oplossen.”

De oud-rector kondigt aan dat hij zijn geschiedenis verder gaat verhelderen bij de medezeggenschapsraad. ‘Omdat het een kwestie van bestuurlijke integriteit is geworden, zal ik een brief sturen naar de universiteitsraad met mijn opmerkingen. Hij behoort tot de raad.

De onderzoekers benadrukken meerdere malen dat Hofman en Hoogland ‘verantwoordelijk zijn voor hun eigen gedrag’, maar dat dit ‘grotendeels mogelijk wordt gemaakt door de omgeving’. Zij beschouwen de ‘cultuur op de faculteit als ongezond’ en beweren dat er een ‘persoonlijkheidscultus’ op de loer ligt als het gaat om het binnenhalen van financiering voor onderzoek. Leraren hebben ook professionele hulp nodig om gebeurtenissen te verwerken voordat ze naar de toekomst kunnen kijken.

Bestuursvoorzitter Annetje Ottow zei dinsdag in een interview op NRC dat het faculteitsbestuur “zal doen wat nodig is” en dat momenteel een extern bureau wordt geselecteerd om een ​​plan van aanpak te ontwikkelen.

Openbaarmaking

Corinne Hofman en Menno Hoogland beschouwen de publicatie van het onderzoeksrapport als ‘voorbarig en onterecht’. ‘Aangezien onze namen al bekend zijn via de media, beschouwen wij de acties van het Executive Committee als een schending van onze privacy en als illegaal. Ruim dertig jaar van ons werkzame leven hebben we met een stofkam doorgebracht, al sinds onze eerste stappen in de wetenschap.’

“Het was nooit onze bedoeling om grenzen te overschrijden”, maar het spijt ons “zeer” dat dit “op deze manier heeft uitgepakt in het licht van veranderingen in het maatschappelijk perspectief”, aldus het echtpaar.

444