Hitte, droogte en overstromingen: de gevolgen van klimaatverandering vragen om versneld beleid

Het klimaat in Nederland verandert. De afgelopen dertig jaar is het land heter, droger en natter geworden. Weerrecords worden keer op keer verbroken. Zo werd het hitterecord van ruim 40 graden (2019) pas over tientallen jaren verwacht. In alle KNMI-klimaatscenario’s wordt verwacht dat de reeds waargenomen trends zich deze eeuw zullen voortzetten. Klimaatadaptatiebeleid staat niet op zichzelf, maar zou richtinggevend moeten zijn voor onder meer het ruimtelijk beleid, het huisvestingsbeleid en het landbouw- en natuurbeleid.

Er zijn al klimaatrisico’s met een aanzienlijke impact die beslissingen vereisen

Hitte en droogte beïnvloeden de gezondheid, hebben onomkeerbare gevolgen voor het natte archeologische erfgoed en leiden tot verlies aan biodiversiteit. Op gezondheidsgebied omvat dit ruim honderd extra sterfgevallen tijdens hittegolven. Met nat archeologisch erfgoed worden historische organische resten bedoeld, zoals resten van hout, leer of textiel uit de Romeinse tijd of de middeleeuwen, die doorgaans onder water worden aangetroffen. Als dit erfgoed uitgeput raakt, zal het voorgoed verdwijnen. Vooral hitte en droogte zorgen voor verlies aan biodiversiteit.

Bovendien hebben extreme weersituaties periodiek geleid tot lagere landbouwopbrengsten en schade aan gebouwen en infrastructuur. Tijdens de afgelopen periodes van droogte is de drinkwatervoorziening onder grote druk komen te staan, mede door de grote vraag naar drinkwater in deze tijden. Als gevolg van prioriteringsregels kan op sommige gebieden de levering nauwelijks worden gehaald. Maar dit zorgde ervoor dat niet alle andere gebruikers overal en altijd voldoende water konden krijgen, wat extra schade aan de natuur en de landbouw veroorzaakte. Dat vergt tijdige beslissingen: hoe willen wij als samenleving deze risico’s het hoofd bieden?

Een toekomstgericht klimaatadaptatiebeleid vergt structurele beslissingen

Het is dringend nodig om na te denken over de manier waarop we klimaatrisico’s willen aanpakken. De ambitie is om in 2030 ongeveer één miljoen woningen te bouwen: waar en hoe willen we bouwen, rekening houdend met wateroverlast, wateroverlast en hitte? Hoe staat het met de verdeling van onze landelijke ruimte? De centrale overheid werkt al met het principe van ‘water- en landsturing’. Hoe ziet ons watersysteem eruit, rekening houdend met waterverdeling, veiligheid en kwaliteit? Door klimaatadaptatie het huidige beleid te laten sturen en sturen, kunnen klimaatrisico’s worden verminderd. Aanpassing aan de klimaatverandering beïnvloedt veel beleidsprocessen en vereist toekomstbestendige structurele beslissingen. Een klimaatbestendige samenleving richt zich daarom niet uitsluitend op aanpassingen aan één enkel probleem, met technische oplossingen zoals het bouwen van dijken of irrigatie. Het wordt aanbevolen dat beleid en beleid zich richten op een samenleving die veerkrachtig kan reageren op de gevolgen van klimaatverandering, zowel in de ruimtelijke ordening als in economische activiteiten en gedrag.

De kennis over risico’s is nog niet compleet

Van veel klimaatrisico’s is niet precies bekend hoeveel van de maatschappelijke kosten, schade of sociale impact aan klimaatverandering kunnen worden toegeschreven. Er is een gebrek aan goede monitoring van bijvoorbeeld bosbranden of klimaatrisico’s voor cultureel erfgoed. Uit de beschikbare kennis en informatie is echter duidelijk welke impact (mede) het gevolg is van klimaatverandering. Het is duidelijk dat de toenemende klimaatverandering tot grotere risico’s zal leiden als Nederland zich niet kan aanpassen aan het veranderende klimaat.

Rapport

Klimaatrisico’s in Nederland