Deskundigen pleiten voor diepgaande veranderingen om de ‘diabetescrisis’ het hoofd te bieden

• Joey Frankhuisen

  online-editor

Ruim 1,4 miljoen Nederlanders hebben een grote kans op het ontwikkelen van diabetes type 2, zo maakte het Diabetes Fonds gisteren bekend naar aanleiding van onderzoek van de Universiteit Maastricht. Volgens het fonds heeft Nederland te maken met een ‘diabetescrisis’. Dit is een stijging van 300.000 patiënten ten opzichte van 2018.

Diabetes mellitus diabetes type 2 is onder meer te wijten aan een ongezonde levensstijl. Experts zeggen dat de manier waarop de samenleving is georganiseerd het leiden van een gezond leven te moeilijk maakt.

Volgens diabeteshoogleraar Hanno Pijl stuurt de huidige samenleving Nederlanders voortdurend de verkeerde kant op. “Als je langs het station loopt, kom je voortdurend ongezond eten tegen. Op het werk zitten veel mensen achter een bureau”, legt hij uit. “Er zijn veel dingen die het voor ons moeilijk maken om een ​​gezond leven te leiden.”

Dat blijkt ook uit de cijfers: 80 procent van de supermarktproducten past niet in de Schijf van Vijf. Het meeste aanbod in supermarkten stimuleert ongezonde voedingskeuzes, zo blijkt uit onderzoek van onder meer Wageningen University and Research, Vrije Universiteit Amsterdam en Universiteit Utrecht.

Ook Anne Roefs, hoogleraar psychologie en neurowetenschappen van abnormaal eetgedrag, ziet hoe lastig het is om voor een gezonde leefstijl te kiezen. “Die voedselomgeving is natuurlijk ontzettend overweldigend. Overal waar je kijkt zie je lekker, ongezond eten. Als je gezond wilt leven, moet je je voortdurend verzetten. Dat kan natuurlijk niet altijd.”

“Je vraagt ​​je misschien af ​​in hoeverre je hierin eigenlijk keuzevrijheid hebt”, zegt Roefs. “Als je voor iets ongezonds kiest, is dat natuurlijk je eigen keuze, maar marketing speelt ons voortdurend in de kaart. Het doel van de voedingsindustrie is om zoveel mogelijk geld te verdienen, niet om je te voorzien van een gezond voedingspatroon.”

Bovendien kost een gezonde levensstijl tijd en moeite, zegt hij. “Veel mensen hebben een stressvol, druk leven. Probeer dus tijd te vinden om gezonde gewoonten te ontwikkelen.”

Volgens diabetesprofessor Pijl ligt de oorsprong van onze ongezonde samenleving in de industriële revolutie. “De mens heeft eeuwenlang zonder deze verleidingen geleefd. We houden bijvoorbeeld zo veel van suiker, omdat we het voorheen alleen in gezonde voedingsmiddelen zoals rijp fruit aantroffen. Nu hebben we ontdekt hoe we het uit suikerbieten kunnen halen en we stoppen het in alles.” zegt hij.

“Dit is hoe onze evolutionaire behoeften tegen ons werken”, vervolgt hij. “Met technologie weten we hoe we onze wensen volledig kunnen bevredigen.”

De politiek heeft door de jaren heen al een aantal maatregelen genomen die moeten bijdragen aan een gezondere bevolking. Zo is in 2018 het Nationaal Preventieakkoord tot stand gekomen om roken, problematisch alcoholgebruik en overgewicht tegen te gaan. Eerder dit jaar werd de belasting op alle niet-alcoholische dranken die suiker bevatten verhoogd naar 21 procent.

Volgens onderzoeker Maartje Poelman, universitair hoofddocent Consumptie en gezonde leefstijl aan Wageningen Universiteit, maken de huidige maatregelen geen verschil. “Preventieve maatregelen worden nu vooral genomen voor mensen die al ziek zijn, maar bijna de hele gezondheidswetenschap zegt dat je naar de voedselomgeving moet kijken om te voorkomen dat mensen überhaupt ziek worden”, zegt hij.

Volgens haar is het verkeerd om mensen die geen gezonde levensstijl kunnen volhouden als lui te bestempelen. “Uit onderzoek blijkt dat het ontzettend lastig is om gezonde keuzes te maken vanwege de manier waarop de omgeving is ingericht.”

Daarom beweren de drie experts dat een verandering in het systeem noodzakelijk is om ergere zaken te voorkomen. Dit betekent dat er een reeks maatregelen moet worden genomen om voortdurende verleidingen die schadelijk zijn voor de gezondheid, uit te bannen.

Zo vinden zij dat er meer balans moet komen in het aanbod in de supermarkt, dat de marketing van ongezonde voeding gericht op kinderen en jongeren moet worden beperkt en dat studenten in de kantine gezondere voeding moeten krijgen.

Volgens hoogleraar Pijl moeten we ons zelfs afvragen of leveranciers van ongezond voedsel, zoals fastfoodketens, überhaupt een plek moeten hebben op de voedselmarkt. “Dat is een enorme verandering, maar om al die ziekten te voorkomen zal er iets moeten veranderen.”

Poelman en Roefs verwachten dat dergelijke maatregelen op weerstand zullen stuiten. “Maar nu staan ​​we betuttelende marketingbureaus toe, maar geen overheidsregulering”, zegt Roefs.