Alles is compleet anders. Ook de benoeming van de premier.

Was het de fout van Fleur Agema? Of wilde hij bewust de geruchtenstroom aanwakkeren rond de laatste en niet onbelangrijke vraag die nog steeds op de trainingstafel hangt: wie wordt de nieuwe premier?

Maandagmiddag verscheen er een bericht op Als gevolg hiervan heeft hij zijn lidmaatschap van de PvdA opgezegd.”

Fleur Agema, als Kamerlid en jarenlang nummer twee achter lijsttrekker Wilders, reageerde enthousiast. Hij plaatste een emoticon met twee harten in zijn ogen. Hij ziet de oud-PvdA-minister en oud-informant blijkbaar graag als leider van het ontluikende rechtse kabinet.

Niet lang daarna trok Agema, na enige digitale commotie, zijn toestemming in. Er gingen geruchten dat het X-account @PVVpers niet echt is maar een parodie. Dat bleek inderdaad het geval te zijn.

Doorslaggevend belang

Hoax of niet, de vraag van de premier is van doorslaggevend belang in de eindfase van de kabinetsformatie. Als de vier onderhandelende partijen PVV, VVD, NSC en BBB dinsdag, dinsdagavond of woensdag overeenstemming bereiken over een regeringsprogramma, kan de verkiezing van de premier alsnog tot een einde komen.

Zoals met vrijwel alles in deze formatie die inmiddels bijna een half jaar heeft geduurd, verloopt de benoeming van de nieuwe premier compleet anders dan gebruikelijk. Wilders wachtte tot het laatste moment.

Grondwettelijk zijn er geen strikte regels voor de benoeming van een premier. In het Nederlandse parlementaire systeem wordt hij of zij in ieder geval niet rechtstreeks gekozen. Het is doorgaans de grootste partij die bij een succesvolle formatie de functie van premier kan vervullen. Na het bereiken van een onderhandelingsakkoord wordt de leider van de grootste partij benoemd tot trainer, die in nauw overleg met zijn coalitiepartners de samenstelling van het kabinetspersoneel bepaalt. Sinds 2010 is dit altijd de viervoudig VVD-premier Mark Rutte geweest.

De premier zal een liaisonrol moeten kunnen vervullen tussen de vier partijen, die in het formatieproces niet de beste vrienden lijken te zijn.

In de middenfase van de kabinetsformatie, toen informant Kim Putters zich beraadde op de vorm van een nieuwe regering, spraken de vier onderhandelende partijen af ​​dat de leider van de huidige grootste partij, Geert Wilders, in geen geval eerste minister zou worden. De vier partijleiders blijven als partijleiders in de Tweede Kamer.

Een belangrijke concessie van Wilders omdat hij graag zijn eerste kabinet had geleid: hij omschreef het offer als ‘ondemocratisch’ en ‘pijnlijk’. Maar NSC-leider Omtzigt Wilders toonde irritatie en was in de val gelopen. De leider van de PVV heeft al ontslag genomen. Als grootste partij aan de onderhandelingstafel heeft zij nog steeds het recht om een ​​nieuwe premier te benoemen.

Lees ook
Hoe stuurloos PvdA-lid Ronald Plasterk de zoektocht naar een rechts kabinet leidde

Vetorecht

Afgelopen zaterdag zei Wilders dat hij een kandidaat had gevonden en hem al had gepeild. Die naam is nog niet ‘aan tafel’ besproken, zeiden de twee informanten diezelfde middag, mogelijk informeel achter de schermen. Bij verzet van een van de leiders van de andere partij kan de partij op het laatste moment alsnog de man of vrouw treffen die Wilders graag als premier zou zien. Omtzigt maakte dinsdagochtend duidelijk dat de verkiezing van de premier van groot belang blijft voor het succes van de partij. De drie partijen zullen er de facto een veto over kunnen uitspreken.

Over Omtzigt gesproken: spannend dat de naam van Ronald Plasterk maandag weer ter sprake kwam. De recalcitrante PvdA-er werd vaak genoemd als kandidaat voor het premierschap, maar zijn kansen werden kleiner nadat Omtzigt zich begin februari terugtrok van de onderhandelingstafel. De NSC-leider had niet alleen grote moeite met de mogelijke financiële tegenslagen die hij door de ministeries op een rij had gezet. Ook was hij zeer geïrriteerd door het gedrag van informant Plasterk. Naar zijn mening heeft hij het grote aantal documenten te laat overhandigd. Dit leidde schaamteloos tot een diepe vertrouwensbreuk tussen de twee.

Naast goede relaties en vertrouwen tussen de vier coalitiepartners zal de nieuwe premier aan nog veel meer criteria moeten voldoen. Uiteraard zal hij (m/v) een rechtse handtekening moeten hebben om het door de vier rechtse partijen overeengekomen beleid te kunnen vertalen in wetsvoorstellen. Hij zal een liaisonrol moeten kunnen vervullen tussen de vier partijen, die tijdens het formatieproces niet de beste vrienden lijken te zijn. Bij politieke spanningen zal de premier deze niet willen laten ontsporen om het kabinet bij elkaar te houden.

Lees ook
Op training is uitstel niet meer mogelijk.

Opleiding

Het is essentieel om ervaring te hebben in de interne wereld van Den Haag: de omgang met de Tweede Kamer, de bureaucratie, de lobby, de media. Ook omdat de vier onderhandelende partijen van plan zijn minstens de helft van de ministers van buiten hun partij erbij te betrekken. Een ervaren premier kan zijn ministersteam dan enigszins opleiden en de weg wijzen.

Met de politieke leiders van de (mogelijke) volgende coalitie in het parlement zullen alle kabinetsleden een dikke huid moeten hebben. Partijleiders ver van de Trêves Hall zullen niet stoppen met het onder druk zetten van het kabinet over gevoelige kwesties: Geert Wilders loopt voorop met zijn vaak verontrustende gedrag op Twitter.

Op het eerste gezicht: een profiel dat iemand als Ronald Plasterk zeker kent. Hij neemt zijn telefoon niet op om te reageren op het groeiende gerucht van maandag. Hij liet op zijn eigen X-account doorschemeren dat hij in ieder geval tijd heeft voor een nieuwe functie. Tot vorige week stond in zijn biografie dat hij hoogleraar is aan het UMC Amsterdam, maar eerder deze maand voegde hij er de letters ‘em’ aan toe. para – de afkorting van: ‘gepensioneerd’.

Lees ook
Amsterdam UMC gaat onderzoeken hoe Plasterk het exclusieve recht op patenten heeft verkregen

Delen





E-mail de redacteur