‘Als universiteit hebben we fouten gemaakt. Het huidige bestuur veegt dit niet onder het tapijt”, zegt de Leidse bestuursvoorzitter Ottow.

Een kwartier na het gesprek met de voorzitter van het college van bestuur, Annetje Ottow, klinkt er buiten gejuich. ‘Ach, dat zal alles zijn uitgaan ‘ zegt hij terwijl hij naar het raam loopt. Net als in andere steden verliet ook in Leiden een groep studenten en professoren de collegezalen om te eisen dat de universiteit onmiddellijk alle banden met Israëlische instellingen zou verbreken.

Als demonstranten zich aan de gracht en bijna onder zijn raam hebben opgesteld, zegt Ottow (59): “Dit protest past helemaal in dit moment van verandering, net zoals wij als universiteit in transitie zijn. Als raad van bestuur moeten we daar ruimte voor laten.” Zichtbaar tevreden met de volgorde van het protest sluit ze na een paar minuten het raam en gaat weer zitten. Een glas water bij de hand.

Op tafel ligt het ruim vijftig pagina’s tellende rapport van een interne commissie die onderzoek deed naar het gedrag van een Leidse hoogleraar, die eerder de Spinozapremie ontving voor haar werk. NRC onthulde vorige week dat dit langdurig grensoverschrijdend gedrag was van de kant van archeoloog Corinne Hofman en haar man, die tot een paar jaar geleden als hoogleraar aan dezelfde hogeschool werkte en inmiddels met pensioen is. De onderzoekers en Ottow noemen geen namen, maar spreken over ‘Persoon A’ en zijn partner, ‘Persoon B.’

Het rapport liegt niet. Op basis van gesprekken met negentien journalisten en elf collega’s schetsen de onderzoekers een verontrustend beeld van intimidatie (zoals het bespotten van overgewicht, mensen ‘nutteloos’ noemen en verricht werk belachelijk maken), intimidatie (schreeuwen, woede-uitbarstingen, agressief taalgebruik in e-mails en bedreigingen). van beroepsongevallen) en zwangerschapsdiscriminatie gedurende meer dan twintig jaar.

In de woorden van de onderzoekers: het is ‘aannemelijk’ dat het echtpaar ‘op de lange termijn ongewenst en vaak grensoverschrijdend gedrag’ vertoonde en dat de twee daardoor ‘anderen hinderden en schade toebrachten’.

De onderzoekscommissie acht het evenzeer aannemelijk dat beiden tijdens hun veldwerk in het buitenland de ‘wetenschappelijke integriteit’ hebben geschonden, onder meer door ‘met geweld zonder toestemming menselijke stoffelijke resten te stelen’. Dit is zodat er later meer onderzoek gedaan kan worden.

Daarnaast was er sprake van ‘uitbuiting’ van studenten en promovendi ‘vanuit een machtspositie’. Zo stond het echtpaar erop te verwijzen naar hun eigen publicaties en claimde zij ten onrechte co-auteurschap van de artikelen.

Wat trok je aandacht?

“Dat het zo lang had kunnen duren en dat zoveel mensen gewond raakten. Dat maakte me bang. Het levert je iets op, ook als regisseur.” Hij vroeg zich af hoe dit niet eerder naar buiten was gekomen. “Het is niet iets dat maar één keer gebeurt, het is steeds opnieuw gebeurd. Wat zit daar in?”

Wat is het antwoord op die vraag?

“Eén aspect is dat er in de hele wetenschap te veel aandacht en bewondering is voor individuele prestaties. Wij geven prijzen en subsidies aan uitmuntende mensen. Het is goed dat we excellente wetenschappers waarderen, maar dit kan leiden tot een persoonlijkheidscultus. Ik zie daarin een duidelijke parallel met de publieke omroep. Bovendien is soms te veel onderzoeksgeld in handen van een kleine groep mensen die ook belangrijke bestuurlijke functies bekleden. “Dat leidt tot ongezonde machtsverhoudingen.”

Op al deze aspecten lieten de managers rapportages en signalen achterwege.

“Ja. Ik wil dit heel duidelijk maken, dat wij als universiteit fouten hebben gemaakt. Dit huidige bestuur veegt dit niet onder het tapijt. Het is ook een van de belangrijkste redenen om dit rapport in zijn geheel uit te brengen. En dat is werkelijk een trendbreuk, waar we in het forum uitgebreid over hebben gesproken. Het past ook in deze tijden van transparantie en de journalisten zelf hebben daar uitdrukkelijk om gevraagd, zodat ze het altijd kunnen raadplegen als ze vragen hebben over de toekomst. van hun carrière.”

De commissie stelt als oplossing ‘genezing’ tussen de twee archeologen en andere betrokken partijen voor. Toch wil je haar ontslaan. Omdat?

“Er zijn te veel dingen gebeurd. Maar zijn vertrek lost uiteraard niet alle problemen van de archeologie op.”

In feite zegt iedereen met wie we praten: ‘Het probleem zit veel dieper en wijdverspreider op de universiteit.’ Herken jij dat?

“Laat ik het zo zeggen: er is een cultuurverandering nodig.”

Enkele voorbeelden die we hebben ontdekt. Een hoogleraar archeologie die actief collega’s werft om gezamenlijk de benoeming van een collega tot hoogleraar te dwarsbomen.

Gemeten: “We realiseren ons dat er veel werk aan de winkel is op de faculteit.”

Was u op de hoogte van deze zaak?

‘Ik ben niet op de hoogte van alle details op het college.’

Voorbeeld twee: een hoogleraar die al jaren bekend staat om zijn relaties met studenten die iedereen op de faculteit kent. Jij ook?

“Ik denk dit… Nu hebben we het over de publicatie van dit rapport.”

En dat rapport concludeert nadrukkelijk dat het wangedrag plaatsvond in een omgeving die dit ‘toestaat en zelfs faciliteert’.

“We zijn er nog niet. Dat is duidelijk.”

Had hij niet een onderzoek moeten doen naar de hele faculteit, waarin liefdes, vriendschappen en werkrelaties met elkaar verweven zijn?

Otto zucht.

Als voorbeeld: een ontlastende verklaring in het rapport voor het onderzochte duo komt van zijn eigen zoon, die ‘vaak’ meedeed aan veldonderzoeken.

“Dat heb ik ook in het rapport gelezen.”

Dat dacht je?

“Dat er strengere regels nodig zijn voor veldwerk. En we hebben hem al een paar jaar.”

Voorbeeld drie: er is al een klacht ingediend tegen een andere hoogleraar archeologie wegens diefstal van archeologisch materiaal in het buitenland, waarvan u ook op de hoogte bent.

“Ik ga nu niet in op allerlei individuele gevallen. Veel verschillende mensen benaderen mij nu, juist omdat wij aandacht hebben voor dit onderwerp en er transparant over zijn. Binnen de faculteit archeologie doen we wat nodig is. En misschien is dat wel meer dan we op dit moment denken nodig te hebben.”

Volgens haar kiest het college van bestuur momenteel voor een extern bureau dat de gesprekken in de faculteit gaat voeren, op basis waarvan een plan van aanpak wordt opgesteld.

We waren hier eind 2022 na een soortgelijk geval in de astronomie. Weet je zeker dat dit probleem alleen de faculteit archeologie treft?

“Je weet het nooit zeker. In een organisatie zo groot als onze universiteit doen zich altijd problemen voor, maar voor zover ik weet zijn die niet van deze aard en omvang.”

Het wijst opnieuw op het veranderingsproces waarin het is ondergedompeld. “Na de vorige zaak heb ik tegen ze gezegd: ‘Ik hoop dat er meer mensen opstaan ​​die dat misschien voorheen niet hadden gedurfd.’ Ik sluit niet uit dat dit opnieuw gebeurt. En het is oké als dat gebeurt.”

In het rapport staat dat de misstanden in de archeologie deels bekend waren bij zijn voorganger Carel Stolker. Heb je hierover met hem gesproken?

Na enkele ontwijkende antwoorden blijft hij even stil. Het is niet de eerste keer tijdens het gesprek dat hij nadrukkelijk zijn woorden weegt. Dan: “Ik zei ooit tegen hem: ‘Ik vind het heel jammer dat er nu zoveel problemen aan de oppervlakte komen en dat we dit probleem nu allemaal samen moeten oplossen.'”

Wat was jouw reactie daarop?

Ze lacht. “Dat blijft tussen ons. En het gaat om wat deze raad nu doet.”

Zijn er krachten binnen de universiteit die vinden dat problemen binnen de perken gehouden moeten worden?

Hij leunt even achterover en zegt dan: “Ja, die zijn er. Er zijn mensen die in het oude systeem werkten en eraan gewend waren. Ze zien dat er dingen veranderen en voelen zich bedreigd. “Dit zijn mensen die het niet leuk vinden dat we nu bijvoorbeeld met dit rapport een stap vooruit zetten.”

Trekken ze je jas uit bij een receptie?

“Laat ik het zo zeggen: als regisseur kom je soms onder druk te staan. Dat is alles wat ik erover wil zeggen.” Vervolgens, na een slokje water: ‘Er is doorzettingsvermogen voor nodig om ervoor te zorgen dat die veranderingen blijvend zijn. Daar blijf ik hard voor werken.”

Is bestuursvoorzitter zijn nog wel leuk?

“Leuk is niet het woord. Ik voel mij zeer verantwoordelijk om ervoor te zorgen dat wij als bestuur het goede doen. En dat deze universiteit de tand des tijds kan doorstaan ​​en ook vooruit kan gaan met wat nodig is in de samenleving.”

Lees ook
De UvA schorst ‘anti-woke’ hoogleraar Laurens Buijs vanwege ‘bedreigende’ berichten aan zijn collega’s

Delen





E-mail de redacteur