Pelsorgel voor Fenixkerk Nieuwe Niedorp

In april 2024 werd in de Fenixkerk in Nieuwe Niedorp een orgel van de firma Pels uit Alkmaar in gebruik genomen. Het orgel uit 1966 werd geïnstalleerd door Orgelmakerij Steendam.

Begin jaren zestig ontwierp de Alkmaarse firma Pels een type orgel dat op grote schaal gebruikt zou worden. Het was geen massaproductie, maar eerder een vaste basis (kast, kofferbak, windvoorziening), zodat aanvullende details bepaald konden worden afhankelijk van waar het instrument geplaatst zou worden en de wensen van de klant. Zo was het mogelijk om een ​​pedaalregister toe te voegen.

Beekerk

Er zijn enkele tientallen exemplaren van dit type orgel gebouwd, die momenteel ook in het buitenland te vinden zijn. Pels bouwde een dergelijk orgel in 1966 voor de Hervormde Kerk (later Beekkerkerk genoemd) in Eerbeek. Het instrument kreeg het opusnummer 609. Adviseur tijdens de bouw was Johan van Dommele, destijds organist van de Eusebiuskerk in Arnhem.

Volgens het bedrijfsdossier van Pels zou het instrument de volgende aard hebben:

Handmatig cg³
Dwarsfluit 8 bas/treble
Belangrijkste 4 bas/hoge tonen
Dwarsfluit 2 bas/treble
IV mix 1′ bas/treble
Regal 16 bas/hoge tonen

Pedaal vgl¹

mechanisch record
pedaal koppel

Kennelijk werd er snel voor een andere indeling gekozen en viel de keuze op een Dulcian 8′ in plaats van de Regaal 16′. De daadwerkelijke installatie van dit riet heeft nooit plaatsgevonden, de trein bleef leeg. In plaats van een mengsel met 4 concentraties werd een mengsel met 2 concentraties geïntroduceerd en in plaats van een 2′-fluit werd een 4′-fluit geïnstalleerd.

Verkocht

Begin 2009 werd de Beekerk gesloten en op 8 februari van dat jaar vond de laatste kerkdienst plaats. Het Pels-orgel werd verkocht aan een koopman uit Veenendaal, die het kort daarna verkocht aan Orgelmakerij Steendam uit Roodeschool. De Fluit 4′, die van een heel andere omvang was, bleef achter in Veenendaal.

Direct na de aankoop is het orgel gerestaureerd door Orgelmakerij Steendam. De frontbuizen, die niet het gehele front besloegen, zijn aangevuld met 8 nieuwe buizen om de gehele breedte van het meubel te bestrijken. Ook de decoratie achter de pijpen is aangepast, waarbij de Deense orgels uit de bouwtijd als inspiratiebron zijn genomen.

Het instrument heeft meerdere malen dienst gedaan als tijdelijk orgel. Het was tussen 2014 en 2018 in het Stedje Kirkje in Sogndal, Noorwegen, waarvoor Steendam destijds een groot orgel bouwde.

Amendementen

In 2021 zijn de volgende wijzigingen doorgevoerd:

• van Cg-buizen⁰ roeren zijn verwijderd van de Roerfluit 8′;
• Op de gekozen locatie van de Dulciano is (uiteraard) een 8′ Principal geplaatst⁰);
• in plaats van de 4′ Fluit is een 3′ Kwint geplaatst. De bas bestaat uit afgedekte buizen, de hoge tonen zijn open;
• Vanuit de Mixtuur kan het Octaaf 2′ refrein afzonderlijk gespeeld worden. Als de registerhendels half uitgetrokken zijn, klinkt de 2′, en als de registerhendels helemaal uitgetrokken zijn, klinkt de Mixtuur;
• Het orgel had oorspronkelijk twee balgen. Eén ervan is geëlimineerd. De andere balg is opnieuw geleerd. De windmotor en het rolluik zijn nieuw.

Phoenix-kerk

In 2024 werd voor dit orgel een nieuwe bestemming gevonden in de Phoenixkerk in Nieuwe Niedorp. Deze kerk werd in 1966 gebouwd naast de gotische toren die overbleef na de sloop van de grotere kerk in 1875. Het Van Dam-orgel uit de oude kerk staat nu in de Oude Kerk in Ede. Met de installatie van het Pels-orgel door Orgelmakerij Steendam beschikt de Fenixkerk voor het eerst over een pijporgel.

Huidige voorziening

Handmatig cg³
Dwarsfluit 8 bas/treble
Belangrijkste 4 bas/hoge tonen
Vijfde 3 bas/hoge tonen
Octaaf 2 / Mix II 1′ bas/hoge tonen
Belangrijkste 8 bas/hoge tonen

Pedaal vgl¹

Mechanisch dossier
pedaal koppel

Geslaagd: naar¹ = 436 Hz bij 15^OhC
winddruk: 68mm.