Gerookt – Alkmaarse Flessenpost

“Hoe zit het met de onbedoelde gevolgen van de beste bedoelingen? Neem de kwestie van de uitkeringen: het Nederlandse uitkeringsstelsel is zo ontworpen dat huur- en zorgtoeslagen werden verstrekt op basis van een zeer beperkte hoeveelheid gegevens. Sommige slimme Bulgaren weten vervolgens dat ook zij dit op misleidende wijze kunnen claimen, dus werd ongeveer 4 miljoen euro naar Bulgarije gesluisd. De resulterende onrust resulteerde in een aanscherping van de focus op fraude- en uitkeringswetgeving, waarbij de regering uiterst huiverig was voor het ondervragen van burgers, wat gedeeltelijk leidde tot de uitkeringskwestie. Door de daaropvolgende sociale onrust lijkt het erop dat de uitkeringsafdeling nauwelijks controleert of uitkeringen legaal worden toegekend. Ook de Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens vindt dat er strikte regels moeten worden gehanteerd. Het zal je niet verbazen, maar nu lijken er weer signalen te zijn dat er misbruik wordt gemaakt van subsidies en weet jij waar? In Bulgarije wordt de cirkel van onbedoelde gevolgen weer gesloten.

Of hoe zit het met de jaren van ontwikkelingshulp aan de armste landen van het Afrikaanse continent, uiteraard met de beste bedoelingen gegeven, maar die de afhankelijkheid van veel landen van hulp alleen maar heeft vergroot en hun eigen initiatief heeft ontmoedigd? Bovendien blijkt dat corruptie huiselijk geweld in de hand werkt en dat het verstrekken van microkredieten aan vrouwen daar vaak toe leidt omdat mannen zich benadeeld voelen. Het goede voornemen om hulp te bieden vanuit goede idealen en een royale portemonnee heeft op de langere termijn negatieve bijwerkingen.

Met subsidies gebeurt hetzelfde: de overheid probeert via een financiële prikkel iets te stimuleren, maar dan blijkt het zo populair te zijn dat het uiteindelijk te weinig oplevert voor de schatkist en te veel kost. Met de beste bedoelingen werden medewerkers en sollicitanten aangemoedigd om via het STAP-budget opleidingsbudgetten te bekostigen. Dit was zo populair dat op de dag dat het budget beschikbaar kwam, mensen urenlang achter hun computer in de rij stonden te wachten om deze beurs te claimen. Het begrote bedrag was in één dag op en is inmiddels volledig afgeschaft.

Ook verzekeraars kunnen hiervan profiteren, want al jaren is het credo dat de zorgkosten omlaag moeten. De magische formule werd preventie samen met leefstijlaanpassingen, om mensen ertoe aan te zetten hun gedrag figuurlijk, maar ook letterlijk, aan te passen. Als u zich had aangemeld bij verzekeraar A, kon u met korting oefenen of sparen bij verzekeraar B voor cadeaubonnen of korting op uw premie, waarbij u bijvoorbeeld via een stappenteller kunt zien hoeveel u doet voor uw gezondheid. Dit soort programma’s lijken nu te duur en zullen vanaf volgend jaar worden stopgezet of er grote veranderingen in plaatsvinden. In plaats van goed gedrag te belonen, wordt het ineens gezien als een dure uitgave, een onbedoeld gevolg voor de verzekeringnemer die een extra impuls nodig had om actief te worden. Ondertussen gaat de vergrijzing van de bevolking normaal door en deze beleidswijziging lijkt mij zeer kortzichtig.

Maar het fenomeen lijkt ook de sportwereld te beïnvloeden. Als onbedoeld gevolg van het lopende onderzoek naar handel met voorkennis door de toekomstige Ajax-directeur wordt deze kandidaat geen algemeen directeur maar technisch directeur. Je kiest voor Edwin van der Sar, maar in plaats daarvan krijg je Marc Overmars als onbedoeld gevolg, om het zo maar te zeggen.’

‘Dit klinkt allemaal heel ernstig, maar onze culturele identiteit loopt nu ook het risico slachtoffer te worden van een ernstige zaak met onbedoelde gevolgen. De EFSA, de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid, heeft besloten dat rookaroma’s verboden worden omdat ze mogelijk kankerverwekkend zijn. Alle soorten voedsel zoals rookkaas, frites en gerookte noten die deze aroma’s bevatten, zijn verboden. Dit betekent ook dat ons cultureel culinair fenomeen, rookworst en zelfs de vegetarische variant, verboden wordt. Onze cultuur wordt vernietigd, opnieuw wordt ons een nationaal symbool ontnomen als onbedoeld doelwit van goedbedoelde wetgeving.’

kraan