De nieuwbouw zorgt voor opschudding onder burgers die er tegen zijn

Het is een doorn in het oog van demissionair minister Hugo de Jonge: buurtbewoners die de bouw van nieuwe woningen willen tegenhouden. Maar hoeveel woningen lopen vertraging op door bezwaren en wat zit daarachter? Het Rijksbestuur en Dagblad Nederlands hebben er onderzoek naar gedaan.

Frustraties

Het is niet nodig om met een zaklamp te zoeken naar ambtenaren die gefrustreerd zijn door de woningbouw. “Mensen zeggen vaak ‘ze hebben niet naar ons geluisterd’, maar wij lezen: we hebben onze zin niet gekregen’, schrijft een boze Brabantse ambtenaar van bewoners die bouwplannen proberen te dwarsbomen. De politiek moet ook de prijs betalen. ‘Het ontbreekt de raad aan besluitvaardigheid. We verzanden in ideeën en plannen, maar we kunnen er niet wonen!’, schrijft een collega uit Zeeland.

Deze gevoelens worden breed gedeeld. Uit onderzoek van het Nederlands Dagblad en de Rijksoverheid tussen gemeenten blijkt dat de bouw van één op de drie nieuwbouwwoningen vertraging oploopt doordat er bezwaar wordt ingediend. Vrijwel geen enkele gemeente ontkomt aan de bezwaarprocedures. Ruim vier op de vijf gemeenten geven aan dat hun woningbouwprojecten hierdoor getroffen zullen worden. Soms betreft dit slechts een klein deel van een bouwproject, maar er zijn ook projecten waarbij duizenden woningen betrokken zijn die daardoor lam liggen.

‘Verzet tegen nieuwbouw wordt sport nummer één’

Minister De Jonge

Minister De Jonge (Volkshuisvesting) is niet verrast door de uitslag. “Het verzetten van nieuwbouw wordt sport nummer één”, zegt hij in reactie op het onderzoek. De stem van woningzoekers wordt te weinig gehoord, terwijl die van de ‘boze buurman’ overal luid en duidelijk klinkt, betoogt hij. ‘Het recht op uitzicht wordt daarmee belangrijker dan het recht op huisvesting. Dat kunnen we ons tegenwoordig niet meer permitteren.”

het kappen van bomen

Hoewel het voorkomt dat natuurorganisaties bezwaar maken om bijvoorbeeld het kappen van bomen te voorkomen, heeft slechts een kwart van de gemeenten vanuit deze invalshoek te maken met procedures. Daar staat tegenover dat vrijwel alle onderzochte gemeenten aangeven dat omwonenden tot de bezwaarmakers behoren. In driekwart van de gemeenten wordt ‘aantasting van het gezichtsvermogen’ als reden genoemd. Ook verwachte verkeershinder, angst voor privacy en angst voor tekort aan parkeerplaatsen zijn belangrijke redenen voor bezwaar.

Bij de meeste gemeenten levert dit een vertraging op van één tot twee jaar, omdat het bezwaar wordt voorgelegd aan de Raad van State. Veel gemeenten proberen, met wisselend succes, bezwaarprocedures te vermijden door in gesprek te gaan met omwonenden. De Jonge wil daarom de mogelijkheden om naar de rechter te stappen beperken. Volgens hem procederen omwonenden soms strategisch om een ​​project uit te stellen, in de hoop dat het uitstel tot afstel leidt. ‘Daarom willen we de beroepsmogelijkheid afschaffen. “Er zullen nog steeds veel mogelijkheden zijn om gerechtigheid te zoeken.”

Volgens De Jonge vragen boze buren om “een directe reactie van de gemeentebesturen”

Balie

De Jonge vindt dat gemeenten in actie moeten komen tegen bezwaarmakers: ‘Het klopt dat gemeenten soms heel goed luisteren naar boze buren. Ook maken ze veel lawaai, terwijl je mensen die in nood verkeren niet kunt horen. Dat vergt een directe reactie van gemeenten.’ De minister ziet op dit gebied bij meerdere gemeenten een ‘koerswijziging’. “Ze gaan steeds bewuster op zoek naar mogelijkheden om de stem van de woningzoekende te horen.”

Niet alle gemeenten uiten hun frustratie over de bezwaren van bewoners. Er is ook begrip. “Het is belangrijk dat gemeenten zich openstellen voor inwoners en participatie niet als een grap beschouwen”, zegt een medewerker van een gemeente in Zuid-Nederland. Een ambtenaar in het midden van het land is het met haar eens. “De gemeente neemt de bezwaren niet serieus genoeg.”

Volgens de minister is het veranderen van de regels niet de enige oplossing. Hij vindt dat ook omwonenden hun verantwoordelijkheid moeten nemen: ‘We wonen met veel mensen op een heel klein stukje grond. Dat betekent dat we een beetje ruimte voor elkaar moeten maken.’