Piloot Ton de Jong (1947-2024) was een iconisch en omstreden raadslid van Dordrecht in de jaren tachtig.

20 april 2024 • 11:38 door Hans Berrevoets

PvdA

DORDRECHT – Een iconisch en sleutelfiguur in de gemeentepolitiek in de jaren tachtig was zonder twijfel de leider van de PvdA-fractie, TON DE JONG (1947-2024).

Zijn overlijdensbericht wordt vandaag (20 april) gepubliceerd in AD De Dordtenaar. Zijn taak was piloot. “Ton is zijn vleugels kwijt, maar voor ons zal hij altijd blijven vliegen”, meldt de familie.

Oud-raadslid en ereburger Dirk ten Veen (VVD) antwoordt dat het controversieel en analytisch zeer sterk is. “Ton de Jong zei dat het gemeentebeleid van Dordrecht niet dinsdag met het burgemeester en wethouders is aangenomen, maar maandagmiddag in de kamer van de PvdA-fractie.”

De PvdA telde destijds drie raadsleden en ook burgemeester Van Zuuren was lid van de PvdA.

Ereburger en oud-raadslid Nico Lamers omschrijft Ton de Jong als “een machtige en soms heftige leider van de PvdA”. Bovendien noemt Lamers, die begin jaren negentig als raadslid werd opgevolgd door Jannie van der Loos, hem ‘een goede kerel’.

Ton de Jong en dr. Wil Foppen verlieten samen de PvdA-fractie en stemden, met een krachtige motivering, tegen de benoeming van Jannie van der Loos. Dit verscheen op de voorpagina van dagblad De Dordtenaar.

In het midden van de foto uit 1982 staat PvdA-leider TON DE JONG. Rechts staat VVD-raadslid Nico Maas en links Jos (JAL) Craane (PvdA).

PvdA-Ton de Jong (rechts) op de foto met Cees Bakker (D66) en Nico Maas (VVD) in 1982 (fotobeeldbank)

Boek

De toenmalige plaatsvervangend hoofdredacteur van het Vrije Volk, Rien Robijns, publiceerde in 1986 een boek over zijn ervaringen in de gemeentepolitiek in Dordrecht. De titel paste bij de tijdgeest en de tijd van Ton de Jong: “Dit is een hobby van je.”

Ten Veen vindt het niet vreemd dat Ton de Jong tussen de vluchten door stroom als hobby had. “Wie wil er nu geen macht hebben als raadslid?”

Volgens Ten Veen kon Ton de Jong er niet tegen als mensen het niet met hem eens waren. Informeer de andere coalitiepartners in het bestuur van b. en W. (VVD en tot 1986 CDA) stond er in de notulen van de PvdA-fractie soms: “We gaan hard spelen.”

In een tien pagina’s tellende publicatie van de vereniging Oud Dordrecht uit 2023 erkende oud-raadslid Nico Lamers in 2022 dat zijn partij vaak misbruik maakte van haar machtspositie.

1974

In 1974 won de PvdA voor het eerst drie raadsleden in de Dordtse gemeenteraad en deze positie bleef tot 1990 intact. Het is dus mogelijk dat in de kamer van de PvdA-fractie maandagmiddag al werd aangegeven hoe dinsdag in de raad van burgemeester en wethouders moest doordraaien.

Als de fractie een stevig meningsverschil had met de raadsleden van de eigen club, die dinsdagmiddag een bepaald voorstel in de gemeenteraad moesten verdedigen, had de fractie een oplossing. Soms kwam het voor dat een raadslid van een andere partij de publieke verdediging mocht voeren en vervolgens de confrontatie aanging met de PvdA-fractie.

Squat-acties

In 1980 vond in de Singel, Dordrecht, een kraakactie plaats die ook landelijke gevolgen had, toen de burgemeester op basis van een rechterlijke uitspraak het sein tot ontruiming gaf.

M. Koning, eigenaar van een sloppenwijk en later wethouder, wilde dat de politie snel zou ingrijpen om zijn bezittingen terug te krijgen. Alle fractieleiders mochten hun mening uiten in de krant, maar zij leken nauwelijks op de hoogte te zijn.

Alleen Ton de Jong heeft namens de PvdA in de Dordtenaar precies aangegeven hoe te handelen. Uiteindelijk was voor de kraakactie geen politiedwang nodig, omdat de krakers op het laatste moment uit eigen vrije wil vertrokken.

Rond die tijd bereidde de gemeente zich voor om woningen die te lang leeg stonden op te vorderen om het woningtekort op te vangen.

Noordelijke regio

Ook Rien Robijns schreef in zijn boek uit 1986 over een pijnlijk moment voor de macht van de PvdA. De fractie wilde Kamerlid Arie van der Hek als nieuwe burgemeester van Dordrecht. Als kandidaat voor het burgemeesterschap van Dordrecht had Van der Hek ook een opzienbarend interview met dagblad De Dordtenaar.

De VVD-leider en voorzitter van zijn fractie had Kamerlid Jan Noorland gevraagd backstage op een congres van zijn serviceclub in Vlissingen. In maart 1985 werd hij de eerste burger van de stad en de PvdA moest met pijn in het hart slikken dat de opvolger van Jan van Zuuren geen PvdA-man was geworden.