Talloze bezoekers van de HGOP geven lezingen over Dordrecht door de eeuwen heen – Reclame Pijnacker-Nootdorp | Telstar online

1 uur eerder

Cultuur
165 keer gelezen

Terwijl de cursus Dordtoloog uit 11 lessen bestaat om de rijke geschiedenis van Dordrecht uit te leggen, behandelt Kees Weltrevrede in deze lezing van de Historische Vereniging Oud-Pijnacker (HGOP) in een tempo van zeven mijlen in twee uur de geschiedenis van de stad. Drs. Kees Weltevrede was docent geschiedenis en maatschappijleer. Momenteel geeft hij lezingen, zoals vanavond in Pijnacker, en ook één van de elf lessen van de opleiding Dordtoloog.

Door: Jan-Paul van der Velden

Wat is het succes van Dordrecht?
Dordrecht begon als een veendorp gelegen aan de oever van een rivier. Voor Dordrecht was een overstroming rond het jaar 1180 een geluksvogel, want die belandde in internationale wateren. Grotere schepen konden Dordrecht vanaf zee aandoen en kleinere schepen stroomopwaarts. Dordrecht werd toen een overslaggebied. Dordrecht kreeg in 1299 het erfrecht van de graaf van Holland. Dit betekende dat alle spullen die door Dordrecht gingen, moesten worden gelost en aangeboden voordat ze konden worden vervoerd, wat handel en inkomsten genereerde via tarieven.

Overstroming
Dordrecht lag in een veengebied. Turf werd gesneden en vervolgens gedroogd en verbrand. De as die overbleef werd gekookt en het zout werd eruit gehaald. Het zout zat in het veen door periodieke overstroming van het gebied met zeewater. Zout was duur, het woord salaris komt van het Latijnse sal. Omdat er geld mee te verdienen was, werd er in heel Zeeland veel turf gewonnen, zelfs vlak onder de dijken. In het jaar 1421 vond de overstroming van Santa Isabel plaats, waardoor de verzwakte dijken braken. Deze overstroming veranderde de loop van de rivier. Door het doorbreken van de dijken van de toenmalige Groote Waard is in de loop van de tijd de Biesbosch met zijn beken en riet gevormd. Door dit grote wateroppervlak was het gemakkelijk om Dordrecht en daarmee de basiswet te omzeilen. Rotterdam speelde geen grote rol, alleen veel later, toen Rotterdam via de Nieuwe Waterweg een directe verbinding met de zee kreeg, werd Rotterdam een ​​tegenhanger van Dordrecht. Er kwam ook een tijd dat Rotterdam meer inwoners en meer handel had dan Dordrecht, wat allemaal tegen de beenpijn van de Dordtse inwoners inging.

stadsbrand
De huizen waren vaak gebouwd van hout met rieten daken, wat uiteraard brandgevaarlijk was en men was zich hiervan bewust. Iedereen die met open vuur werkte, zoals een smid, moest een leren emmer gevuld met water klaar hebben staan ​​om een ​​beginnende brand tijdig te kunnen blussen. Je moest ook naar buiten gaan en roepen dat er brand was. Toen de brandweer arriveerde, werd het hele huis verwoest en naar een plek gesleept waar het geen gevaar voor het milieu zou opleveren. Er was iemand die dacht dat hij zelf voor de brand kon zorgen, uit angst zijn huis kwijt te raken. Helaas bleek dit overmoed te zijn en binnen 5 dagen brandde ruim de helft van het toenmalige Dordrecht af. Ook de kerk van San Antonio werd verbrand, maar een stuk hout van een relikwie werd gered. Het was een wonder en Dordrecht werd een bedevaartsoord. Dit trok pelgrims naar Dordrecht die het Heilige Bos wilden komen bekijken. Tijdens de Beeldenstorm van 1572 verdween het Heilige Bos en werd pas in 1952 teruggevonden in een klooster in Vlaanderen. In 1953 keerde het terug naar Dordt.

Werk
Hoe verdienden zij hun geld? Er was een basisrecht, dat handel genereerde. Er waren veel leerlooierijen, een zeer vervuilende industrie, er was scheepsbouw, zagerijen en hennep werd gebruikt om touwen en zeilen te maken.

Bevolkingsgroei
De stad groeide in de 16e eeuw. Niet zozeer omdat er veel meer kinderen werden geboren, maar vanwege migratie. Ook toen waren er asielzoekers, immigranten en gelukszoekers. Ieder van ons zal een aantal van deze genen dragen. Migratie is eeuwig.

De hervorming
Ook de Reformatie ging niet aan Dordrecht voorbij. Mensen als Calvijn en Luther waren vernieuwers, de radicalen of extremisten van die tijd. Ze verkondigen nieuwe ideeën, allemaal tegen de pijnlijke poot van de gevestigde katholieke orde. Propaganda werd niet geschuwd om te rechtvaardigen wat het beste was voor de Dordtse autoriteiten, dus werd Dordrecht in 1572 protestants. De kerken werden “bevrijd voor de protestanten”, wat een eufemisme was voor kerken die werden ingenomen. Bedrijven werden vernietigd en mensen werden verdreven. Katholieken werden gedegradeerd tot tweederangsburgers die geen deel meer uitmaakten van de regering. Katholieke kerken mochten niet meer bestaan, maar er waren geheime kerken waar in het geheim diensten werden gehouden.

Dordtse Synode
Later, in 1618-1619, was het de tijd van de protestanten tegen de tegenprotestanten. Het ging vooral om de interpretatie van de Bijbel en wat de juiste vertaling van de bron was. Tijdens de Synode van Dordt, die 180 zittingen besloeg, werd besloten een correcte vertaling te maken, die de Statenvertaling werd. Deze vertaling wordt tot op de dag van vandaag door sommige religieuze gemeenschappen nog steeds gezien en gebruikt als de enige juiste vertaling.

suikerplantages
Naast zout was ook suiker een goed product. De productie van suiker uit suikerriet is arbeidsintensief. Via de slavenhandel werden goedkope arbeidskrachten gevonden. Dordrecht maakte geen deel uit van de VOC, maar maakte deel uit van de West-Indische Compagnie. Uit 5.000 geanalyseerde notariële akten in Dordrecht bleek dat investeren in de slavenhandel en suikerplantages heel gebruikelijk was. Een smid of een bakker kon ook aandelen hebben, dus het was niet iets exclusiefs voor de elite. Dordrecht was de derde suikerstad van Nederland.

Witt broers
De bekendste inwoners van Dordrecht zijn wellicht de broers Johan en Cornelis de Witt. Johan maakte op jonge leeftijd carrière in de gemeente Dordrecht. Later werd hij raadspensionaris van de regio Holland, een soort premier. Cornelis de Witt doet ook politiek mee. Tijdens de beroemde reis van Michiel de Ruyter naar Chatham in 1667, waarbij de Engelse vloot werd vernietigd, was Cornelis de Witt aan boord als speciaal gezant van de Staten-Generaal.

Er was rivaliteit tussen de broers van Witt en de Prins van Oranje. In 1672 vielen Engeland, Frankrijk en verschillende Duitse staten de Republiek aan. Johan de Witt is dan een groot gepensioneerde en is altijd tegen de macht van stadhouder Willem III geweest. In de ogen van velen is Willem III degene die de Republiek moet redden. De broers worden uiteindelijk vermoord en verminkt door een menigte tijdens een verschrikkelijke lynchpartij in Den Haag.

Napoleon
Ook in Dordrecht blijft de Franse periode niet onopgemerkt. De waterlinie heeft Nederland vaak beschermd, maar toen in 1795 alles vroor, staken de Fransen de rivieren over. De Franse belofte: “Vrijheid, gelijkheid en broederschap”, maar komt in de praktijk vooral neer op het betalen van veel belastingen. Om belastingen te innen moesten de Fransen weten hoeveel mensen er woonden, dus werd de burgerlijke stand ingevoerd. Het basisrecht, de gilden en de Staten-Generaal werden afgeschaft. Uiteindelijk werd Dordrecht arm en moesten mensen op andere manieren in hun levensonderhoud voorzien. Ook werd de verplichte militaire dienstplicht (dienstplicht) ingesteld. Uit de archieven blijkt dat 269 mannen uit Dordrecht de campagne van Napoleon in Rusland vergezelden, van wie er slechts 8 terugkeerden, 29 deserteerden en 232 ergens tussen Dordrecht en Rusland stierven. Uiteindelijk werd Dordrecht door de Russen bevrijd van de Fransen. De Kozakken verjoegen de Franse soldaten. De Dordtenaren vonden de Kozakken vreemde jongens, dus sliepen ze met hun paarden en dronken veel jenever en peperkorrels. Wat uiteindelijk overblijft uit de Franse tijd zijn de burgerlijke stand, het eigendomsregister, de Kamer van Koophandel en het Burgerlijk Wetboek. Kees Weltrevede wilde niet stoppen, om 10.00 uur zette de voorzitter van de HGOP, Paul van Winden, hem snel een fles wijn in de hand, anders was hij zeker verder gegaan met zijn enthousiaste verslag van de geschiedenis van Dordt. En ja, in twee uur het hele verhaal van Dordrecht vertellen gaat niet, er werd zoveel niet besproken. Iedereen die echt alle ins en outs wil weten, kan zich aanmelden voor de volledige opleiding Dortoloog, maar deze is al volgeboekt tot 2026.

De volgende HGOP-conferentie is op 23 mei. De titel van de conferentie Historisch Informatie Punt (HIP) luidt bij deze gelegenheid: Langs de wegen, langs de lanen. Onze eigen Annette Theeuwsen-Kardol zal de conferentie leiden en die avond zal ook de bijbehorende nieuwe tentoonstelling openen. Locatie: Bibliotheek Pijnacker, Julianalaan 47. Ingang om 19.30 uur, aanvang 20.00 uur.