Zwangerschap en nierziekte zijn niet altijd een moeilijke combinatie

Tot tien jaar geleden werd vrouwen met een ernstige nierziekte vaak geadviseerd niet zwanger te worden. Maar dat tij is aan het keren. Een onlangs gepubliceerd onderzoek naar een erfelijke vorm van nierziekte, het Alport-syndroom, stimuleert deze vooruitgang.

‘Toen ik tien jaar geleden gynaecoloog was, vonden nefrologen de kinderwens bij vrouwen met een nierziekte vaak een lastige combinatie. Niet onmogelijk, maar lastig”, legt gynaecoloog Titia Lely (UMC Utrecht) uit. “Deze zorg is begrijpelijk. Vrouwen met chronische nierziekten hebben een hoger risico op complicaties tijdens de zwangerschap, zoals hoge bloeddruk, pre-eclampsie en vroeggeboorte. Bovendien brengt zwangerschap een extra belasting van de nieren, wat kan leiden tot verslechtering van de nierfunctie.’ Maar sinds er meer gegevens zijn over zwangerschapsuitkomsten bij nierziekten, deels omdat er internationale datasets zijn gemaakt om deze vrouwen te volgen, is er een verandering in het denken onder gynaecologen en nefrologen Lely opgetreden: ‘Deze gegevens laten bijvoorbeeld zien Het verlies van de nierfunctie bij deze vrouwen na de zwangerschap is niet zo ernstig. Daarom begeleiden wij steeds vaker en met succes vrouwen met een vergevorderde nierziekte of na een niertransplantatie.’ Jaarlijks begeleidt Lely ongeveer vijftig zwangere vrouwen met een nierziekte tijdens een gecombineerd consult bij een nefroloog.

‘Denk progressiever’

Dat artsen vrouwen met nierziekten steeds meer durven te begeleiden, heeft volgens Lely ook te maken met betere neonatale zorg en ‘vooruitstrevender denken’ op dit gebied. Lely: ‘Als artsen laten wij de beslissing ook aan de patiënt zelf over. We leggen uit dat er risico’s aan zwangerschap verbonden zijn, maar raden het niet meer expliciet af.’ Kennis over de behandeling van deze patiënten werd in 1921 door internisten en gynaecologen verankerd in de multidisciplinaire gids Kinderwens en zwangerschap bij chronische nierschade. Bovendien wordt het steeds duidelijker dat het uitmaakt welke nierziekte iemand heeft bij het inschatten van de risico’s op zwangerschapscomplicaties. Lely: ‘Momenteel schatten we de zwangerschapsuitkomsten vóór de conceptie op basis van de ernst van de hypertensie, de mate van nierfunctie, ziekteactiviteit en proteïnurie. Maar er komen steeds meer aanwijzingen dat de oorzaak van nierziekten ook een rol speelt.’

Het Alport-syndroom

Dat de etiologie van nierziekte een bepalende factor is, blijkt onder meer uit het onlangs gepubliceerde onderzoek waarin 192 zwangerschappen van vrouwen met erfelijke nierziekte, het syndroom van Alport, werden gevolgd. Medisch onderzoeker Margriet Gosselink (UMC Utrecht), gepromoveerd op het onderwerp nierziekten en zwangerschap bij Titia Lely en klinisch geneticus Albertien van Eerde, is de eerste auteur van het onderzoek: ‘Tot nu toe waren er slechts dertig meldingen van gevallen in Syndroom van Alport en zwangerschap In dit onderzoek hebben we samen met zestien andere ziekenhuizen gegevens verzameld over de zwangerschap van vrouwen met een milde zwangerschap.’ Het Alport-syndroom is, naast niercysten, een van de meest voorkomende erfelijke nierziekten. Bij het Alport-syndroom is de structuur van het basaalmembraan van de glomeruli veranderd. Dit kan leiden tot hematurie, proteïnurie en uiteindelijk tot nierfalen Eerde, directeur van het centrum gespecialiseerd in zeldzame nierziekten in het UMC in Utrecht: ‘Varianten in drie verschillende genen, waarvan er één zich op het X-chromosoom bevindt, kunnen eerder alport veroorzaken bij mannen en de autosomaal recessieve vorm vorm bij mannen en vrouwen veroorzaakte een ernstige nierziekte.’ We weten nu dat ‘dragers’ ook risico lopen op een nierziekte.’

Uit het onderzoek blijkt dat zwangerschappen vaak zonder problemen verlopen: zwangerschapsduur en geboortegewicht zijn bij deze vrouwen gemiddeld. En bovendien verslechterde de nierfunctie op de lange termijn niet als gevolg van de zwangerschap. Het bleek echter dat bij de autosomaal recessieve variant van alport de zwangerschapsuitkomsten vaak slechter zijn, zoals een lager geboortegewicht van het kind. “Voor het eerst is aangetoond dat een genetisch type nierziekte een onafhankelijke voorspeller lijkt te zijn van de zwangerschapsuitkomst”, zegt Lely.

Preconceptie gesprek

Volgens Gosselink is het belang van het onderzoek dat vrouwen nu gepersonaliseerd advies kunnen krijgen. “Met dit onderzoek kunnen artsen preciezer aantonen wat de risico’s op zwangerschapscomplicaties zijn, mede afhankelijk van het genetische type zwangerschap.” Het is ook belangrijk dat deze vrouwen preconceptieadvies krijgen van een gynaecoloog en een nefroloog in een ervaren ziekenhuis, zegt ze. Verwijzing naar genetica kan ook worden besproken. “Sommige van de erfelijke vormen van deze nierziekte komen mogelijk in aanmerking voor pre-implantatiediagnostiek, om te voorkomen dat ze de ziekte doorgeven aan hun kinderen.” Daarentegen verwijst de klinische genetica patiënten ook periodiek naar de gynaecoloog voor een preconceptieconsult.

Rijd jij

Gosselink legt uit dat het doel is om ook zwangerschapsuitkomsten bij andere nierziekten te onderzoeken. ‘Zodat artsen nog meer instrumenten hebben om vrouwen die een kinderwens hebben te adviseren. “Hoe meer data, hoe beter we vrouwen met een nierziekte kunnen begeleiden tijdens de zwangerschap.”

Lees ook