Hoe wetenschappers met een pen een Nederlandse gerechtelijke dwaling ontweken

Speciaal geval

“Het is een heel bijzonder geval”, begint Marijnissen. “Het begint allemaal in 1991, toen een vrouw dood werd aangetroffen in haar huis in Leiden. Aanvankelijk dachten ze dat ze een hersenbloeding had gehad.” Maar de keuringsarts zag iets verrassends: “Een klein druppeltje rood bloed vlakbij de ooghoek.” Ze besloten het nader te onderzoeken. “Toen bleek dat er inderdaad sprake was van hersenbeschadiging, maar dat kwam doordat hij een pen in zijn hoofd had, die via zijn oog was ingebracht.”

Marijnissen legt uit hoe zij later bij de zaak betrokken raakte: “Na onderzoek en gesprekken met de familie heeft de politie niets strafbaars kunnen constateren. Vervolgens hebben ze de familie laten weten dat het onderzoek was afgesloten. De familie kwam er vervolgens achter dat ze deel uitmaakten van onderzoek crimineel.”

Ombudsman

Dit kwam omdat de zus en vrienden van het slachtoffer de politie vertelden dat ze een moeilijke relatie had met haar ex-man. “Ze was bang voor hem. Ze verklaarden ook dat het slachtoffer altijd waarschuwde om niet met een pen in de hand rond te lopen, omdat dat gevaarlijk kon zijn.” Toen de familie later de documenten opvroeg, ontdekten ze dat ze als verdachten waren ondervraagd. En toch begrepen ze dat ze simpelweg gehoord werden als verwanten van het slachtoffer.” Daarom dienden ze een klacht in bij de Nationale Ombudsman. “Na onderzoek uitten ze kritiek op de politie. Het was tijdens die periode dat ik betrokken raakte bij de geschiedenis.”

Impact op het gezin

Marijnissen maakte kennis met de familie en zag dat de beschuldigingen grote impact hadden op het gezin: ‘Ze waren getraumatiseerd. Het waren tienerkinderen die hun moeder verloren. Zijn ex-partner was thuis boos over de beschuldigingen. Mensen dachten dat hij, zoals hij was “een geleerd natuurkundige, had een speciale truc gevonden om de pen door het oog te brengen, hoewel dit volgens oogartsen niet mogelijk werd verklaard.”

De zoon wordt plotseling achterdochtig

De politie sloeg vervolgens een andere weg in: de zoon van het slachtoffer was de verdachte. “Een amanuensis (natuurkundeassistent, red.) op de school van de jongen had de jongen horen praten over de perfecte moord; dat die gepleegd kon worden met een pen, door hem in iemands oog te steken.” De jongen bekende later tegenover een begeleidende therapeut dat hij zijn moeder met een kruisboog in de ogen had geschoten. Vervolgens werd hij gearresteerd en veroordeeld tot 15 jaar gevangenisstraf.

Slecht oordeel

Daarna raakten veel mensen bij de zaak betrokken. Dat komt omdat het geen goede uitspraak was, zegt de journaliste: “De uitspraak was gebaseerd op de verklaring van de amanuensis en het feit dat de therapeut naar de politie was gegaan, wat ze helemaal niet had moeten doen. Deze informatie komt van “Je kunt van een sessie geen echt verhoor maken.” Wetenschappers hadden al gemeld dat een val het meest waarschijnlijk was, onder meer omdat de oogkas niet met een speld kan worden doorboord.

Schieten op varkens- en mensenhoofden

Dus besloten ze het op de proef te stellen en schoten met een pen een varkenskop en uiteindelijk zelfs een mensenhoofd. Dit leidde tot een verrassend resultaat: “Het bleek dat de oogkas doorboord kon worden, maar ook bleek dat de pin ernstig vervormd was. Bij het slachtoffer was dit niet het geval.” Op basis hiervan werd de jongen uiteindelijk vrijgesproken.