Grafisch kunstenaar Eline Brontsema: ‘Je probeert een wereld te creëren waarin je wilt zijn’

Op een kunstacademie leerde je tekenen, schilderen, beeldhouwen en prenten maken. Tegenwoordig verlaten de meeste studenten de academie als fotografen, schrijvers, illustratoren, filmmakers of makers van installaties of conceptuele kunst. Hoeveel jonge kunstenaars kiezen nog steeds voor grafiek? Door etsen, lithografie of de oudste van alle grafische technieken, houtsnede?

In Nederland heeft Eline Brontsema (35) de afgelopen jaren naam gemaakt onder liefhebbers als maker van prachtige en suggestieve kleurenhoutsneden. De graficus is laat aangekomen in haar beroep. “Als middelbare scholier volgde ik een vooropleiding aan Academie Minerva en wilde ik leren schilderen”, vertelt hij in zijn atelier in Het Paleis, een voormalig universiteitsgebouw in Groningen. “De Minerva stond vroeger bekend als de meest klassieke academie van Nederland, waar veel figuratieve schilders les gaven. Maar toen ik die vooropleiding deed, legden ze me eigenlijk niets uit over compositie of kleurmenging. Ze gaven je van alles, maar toch een beetje: doe gewoon iets, zoek het uit. “Dat was niets voor mij.”

Grafisch kunstenaar Eline Brontsema, Groningen.

Hij studeerde filosofie en werkte daarna aan de universiteit, maar dat pakte niet zo goed uit. “Om iets te doen wat ik wel leuk vond, begon ik op maandagmiddag figuren te tekenen op de Klassieke Academie. Het is een privéopleiding die de leegte opvulde die ontstond toen de figuratieve schilderkunst in Minerva uit de gratie raakte. Figuren tekenen was eigenlijk wat ik als student wilde leren. Toen ben ik begonnen met alle trainingen. Het eerste jaar gaf Siemen Dijkstra ons een introductiecursus kleurenhoutsnede. Hij was zo enthousiast over die techniek dat iedereen het een leuk onderwerp vond. Maar niemand ging er echt mee door. Siemen zei ooit: kleurenhoutsneden maken is een echte uitdaging. Dat is waar. Het is arbeidsintensief, je moet het leuk vinden. Maar ik was er helemaal door gegrepen.”

Lees ook
Gekko’s charmante houtsneden lijken wel kunststrips

Afbeelding: Kunst opnieuw bekeken

Reductie techniek

Midden in Brontsema’s atelier staat een grote drukpers en aan een waslijn hangen zo’n dertig exemplaren van een houtgravure: het interieur van een Berlijns zwembad.

Er zijn nu zes kleuren inbegrepen. Brontsema houdt zich, net als zijn docent Dijkstra, bezig met reductietechnieken. De kleuren van zijn prenten komen niet uit verschillende geïnkte houtblokken, maar uit dezelfde plaat waaruit hij steeds meer vormen uitsnijdt. De laatste run, dat wil zeggen de laatste kleur die aan de print is toegevoegd, bestaat uit de minste lijnen en vlakken: tegen die tijd is de rest van het blok al leeg. De Engelsen noemen het de zelfmoord techniek, Er is geen weg terug. Achteraf kan er niets nieuws meer worden toegevoegd aan de prestatie van het deel van de plaat dat al met de guts is bewerkt.

Het is een indirecte techniek met veel beperkingen, en dat is precies wat ik aantrekkelijk vind.

“Het is een indirecte techniek met veel beperkingen, en dat vind ik juist aantrekkelijk. Het is traditioneler dan schilderen. Je bent hout aan het kappen en kleuren aan het mixen, wat veel energie en concentratie vergt, maar dan ben je altijd wel een tijdje bezig met het afmaken van de run. Dat uitvoerende deel is ook leuk. Je hebt niet overal de volledige controle over, het gaat niet altijd zoals je wilt, maar dat houdt de spanning er wel in. Je zit in een soort verhaal waarin elke laag wordt toegevoegd en je bent altijd benieuwd hoe het verder gaat in de volgende laag. “Eigenlijk zie je pas wat je doet als je het gedaan hebt.”

Brontsema studeerde in 2020 af met een serie prenten uit het interieur van Euvelgunnerheem, een boerderij die als een tijdcapsule, stond op een industrieterrein in Groningen. De oude boer die er woonde wilde er nooit afstand van doen en liet de meubels van zijn ouders volledig intact.

Het zonlicht schijnt door de deurramen en raamkozijnen in de kleuren van de jaren 50. Er staan ​​meubels van zes decennia geleden, die drie decennia geleden als gedateerd werden beschouwd en nu vintage zijn.

Brontsema zegt dat ze na haar afstuderen ‘een beetje vastliep op dat boerderijgedoe’. Met zijn gravures bracht hij de gangen en kamers van de verwoeste landbouwvilla’s van de ridders van Oost-Groningen in beeld, waarbij hij veel aandacht besteedde aan kleuren en zonlicht. Het zijn indrukken waar de kijker warm van kan worden.

Lees ook
Gedurende tien jaar stil verzameld: onbekende set van 36 Fuji-prints van Hokusai ter veiling

Noch pittoresk, noch nostalgisch.

“Als kunstenaar probeer je een wereld te creëren”, zegt Brontsema. “Het is niet echt een fantasiewereld, waar je voor lijkt te willen vluchten, maar gewoon een wereld waarin je wilt vertoeven.” Hij benadrukt dat deze wereld niet pittoresk of nostalgisch hoeft te zijn. “Ik vind het belangrijk dat mijn werk eigentijds is. Ik denk dat ik met een frisse en enthousiaste blik naar die oude interieurs kijk. En ik zie ook steeds meer schoonheid in dingen die als lelijk worden beschouwd, zoals vuilnisbakken.”

Op een recente houtgravure in kleur is inderdaad een vuilnisbak te zien geparkeerd voor een paar schuurdeuren. En in de nieuwe serie over Berlijnse zwembaden denkt Brontsema eens na over ‘gewoon die lelijke lampen aandoen die erboven hangen’.

Maar bij de eerste indruk van het zwembad regeert het daglicht nog steeds. Net zoals 17e-eeuwse schilders kerkinterieurs schilderden, drukte Brontsema in achttien lagen het Stadtbad Mitte, een zwembad uit 1929 met ramen aan alle muren en het plafond. De tweede houtsnede uit de serie, waarvan de zesde prent nu in zijn atelier te drogen hangt, toont de Schwimmhalle Finckensteinallee. Hoe groot de uiteindelijke serie zal worden, weet hij nog niet. “De rest moet ik nog doen, dus het is een beetje stom om daar nu al over te praten. Laten we eerst maar eens kijken wat er gebeurt.”

Delen





E-mail de redacteur