Onderzoek begint naar conversationele AI als brug tussen journalistiek en een wantrouwend publiek

Renée van der Nat, onderzoeker bij de leerstoel ‘Kwaliteitsjournalistiek in de Digitale Transitie’ aan de Hogeschool Utrecht, is betrokken bij het project Disrupted Connection dat dit jaar van start ging. Het moet laten zien welke rol chatbots en slimme sprekers kunnen spelen bij het versterken (of herwinnen) van het vertrouwen tussen journalistiek en publiek. Gedurende het hele gesprek conversationele kunstmatige intelligentie.

Van der Nat heeft geen slimme speakers in huis, geeft hij toe. Het is geen ramp: de huidige generatie apparaten is technisch gezien niet eens in staat om een doorlopend gesprek te voeren, AI of niet. En eerlijk gezegd zijn ze ook niet erg slim. In 2026, als het onderzoek klaar is, kunnen sprekers waarschijnlijk meer doen.

Verbroken Verbinding richt zich echter niet sterk op deze elektronische apparaten, maar moet vooral praktische aanbevelingen geven over journalistieke onderwerpen die geschikt zijn voor een gesprek over AI. En zo bijdragen aan een groter vertrouwen in de journalistiek.

Drie prototypes
De komende twee jaar gaat Van der Nat samen met haar collega’s Yael de Haan, Winnifred Wijnker en Sophie Duvekot onderzoeken welke onderwerpen geschikt zijn voor een journalistiek gesprek. Ook Verbroken Verbinding moet binnenkort minimaal drie functionele prototypes opleveren, aldus Van der Nat.

Het project betrekt nieuwsorganisaties ook bij deze praktijktesten en bij het bepalen van geschikte journalistieke onderwerpen voor conversationele kunstmatige intelligentie. De landelijke NOS, de regionale zender Omroep West en de lokale zender Omroep Venlo doen mee aan Verbroken Verbinding.

Andere partners zijn de Nederlandse Stichting Lokale Publieke Omroepen (NLPO), de Fontys Leerstoel Journalistiek en Vormgeving en de Rijksuniversiteit Groningen. Joris Heijkant, die ook betrokken is bij AI-ontwikkeling voor Villamedia en verschillende andere journalistieke titels, richt zich op de ontwikkeling van de technologie achter AI-aangedreven gesprekken.

Naast prototypes moet het onderzoek ook praktische basisprincipes opleveren die uitgevers kunnen gebruiken bij het ontwikkelen van hun eigen conversationele AI-toepassingen.

Conversationele kunstmatige intelligentie of een AI-gesprek is letterlijk dat: een doorlopend gesprek via een chatbot of slimme speaker. De slimme sprekers en chatbots van vandaag reageren eigenlijk alleen op specifieke vragen (weer, tijd, nieuws), maar conversational AI onthoudt, net als een menselijke spreker, wat er gezegd is en reageert in context met vragen en een passend vervolg.

Zoals alle AI is het gebaseerd op enorme hoeveelheden data, modellen (taal/spraak) en machinaal leren. Dit laatste houdt in dat de AI leert van eerdere ervaringen (of fouten) zonder dat hij daar specifiek voor geprogrammeerd is.

Uiteindelijk zou dit moeten leiden tot een natuurlijker gesprek. Het Lectoraat moet de komende twee jaar onderzoek doen Kwaliteitsjournalistiek in de digitale transitie laten zien hoe haalbaar zo’n gesprek is en welke journalistieke onderwerpen daarvoor geschikt zijn.

De populaire afwijzingsrobots op verschillende klantenserviceafdelingen of de speakers van Google Home of Amazon Alexa zijn primitieve voorbeelden van conversationele AI, maar verdienen op dit moment niet het label ‘slim’.

Leave a Reply Cancel reply