Minister Harbers brengt het aantal bagageafhandelingsbedrijven op Schiphol terug van zes naar drie

Het aantal bedrijven dat bagage afhandelt voor passagiersvluchten op Schiphol neemt af. Demissionair minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat, VVD) wil het aantal grondafhandelingsbedrijven halveren, van zes naar drie.

Minder concurrentie tussen luchthavenservicebedrijven moet leiden tot betere arbeidsomstandigheden voor de honderden bagagemedewerkers. Ook de veiligheid en de kwaliteit van de dienstverlening moeten verbeteren.

Schiphol telt inmiddels zes bedrijven die onder meer koffers verwerken. KLM Ground Services, dat ook voor Air France, Delta Air Lines en andere KLM-partners werkt, is veruit de grootste in Amsterdam. De anderen zijn: Swissport, Aviapartner, Menzies, DNAta en Viggo. Ze worden ingehuurd door luchtvaartmaatschappijen op Schiphol die daar geen eigen bagageafhandelaars hebben.

Zes afhandelingsbedrijven zijn veel vergeleken met die in het buitenland. In een onderzoek in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat stellen onderzoekers van de gespecialiseerde bureaus To70 en SEO en de Universiteit Antwerpen dat er in Rome, Brussel, Parijs, Frankfurt en Londen gemiddeld twee à drie hulpverleners werken. .

Harbers kan in deze markt ingrijpen dankzij een Europese richtlijn, die in Nederland is geïmplementeerd als de Verordening Grondafhandeling Luchthavens. De regeling bepaalt dat de grondafhandeling op Europese luchthavens weliswaar is geliberaliseerd, maar dat de overheid kan ingrijpen als er een algemeen publiek belang is. Het aantal afhandelingsbedrijven moet minimaal twee zijn. In het plan is ook vastgelegd dat de exploitant van de luchthaven een aanbesteding zal uitschrijven voor de grondafhandeling als de luchthaven niet over een eigen bagagelaad- en losdienst beschikt. Al gaat het om contracten tussen luchtvaartmaatschappijen en grondafhandelingsbedrijven, waarbij de luchthaven geen partij is.

Lees ook
‘Je ziet ons niet, dus het maakt niet uit hoe we hier moeten werken’: wat er gebeurt in de bagagekelder van Schiphol

Stunte prijs

Het relatief grote aantal op Schiphol volgde het beleid van de afgelopen tien tot vijftien jaar waarbij grotere concurrentie in Amsterdam moest leiden tot lagere tarieven die luchtvaartmaatschappijen aan afhandelaars betalen. Deze marktwerking heeft ervoor gezorgd dat Schiphol een populaire luchthaven is geworden bij het bedrijfsleven, maar ook ten koste gaat van de lonen en arbeidsomstandigheden van werknemers.

Om de paar jaar moesten afhandelingsbedrijven opnieuw offertes van luchtvaartmaatschappijen indienen. Zij kozen doorgaans voor de goedkoopste aanbieder. De medewerkers gingen vervolgens van een verliezende manager naar een winnende manager, maar moesten keer op keer vechten voor hun arbeidsomstandigheden. Zo zei een werknemer dat zijn nieuwe werkgever een oude, zwaar bevochten afspraak was vergeten dat hij op een bepaalde dag nooit zou werken. Ze had die dag geen kinderopvang, maar haar nieuwe werkgever heeft die dagen wel voor haar ingepland. Vakbond FNV klaagt al jaren over deze zogenoemde ‘race to the bottom’.

Onder interim-CEO Ruud Sondag veranderde de koers van Schiphol. De luchthaven van Amsterdam wilde niet langer degene zijn die de prijzen in Europa belemmerde. Kwaliteit boven kwantiteit, aldus wijlen Sondag.

Ook minister Harbers maakte zich druk over de slechte arbeidsomstandigheden in de bagagekelders en op de platforms rond de vliegtuigen. Hij stelde in juli 2023 al dat het aantal afhandelingsbedrijven moet worden teruggebracht. Harbers meldde donderdag dat het aantal afhandelaars zeker moet worden uitgebreid naar drie. Nu het besluit gevallen is, kan Schiphol een Europese aanbesteding uitschrijven om toekomstige afhandelingsbedrijven te selecteren. De verwachting is dat dit een jaar zal duren. Daarna volgt een overgangsperiode. Afhandelingsbedrijven moeten voldoen aan alle soorten “vereisten voor sociale vestigingen”.

Vertrek

Harbers maakt een uitzondering voor bedrijven die luchtvervoer verzorgen. Aanvankelijk moest ook hun aantal worden teruggebracht, maar dit stuitte op veel weerstand van onder meer Dnata Cargo en Swissport Cargo. De minister schrijft aan de Tweede Kamer: “De vrachtgroepen hebben het mogelijk gemaakt dat een beperking (op het aantal afhandelaars) tot logistieke en operationele problemen zou kunnen leiden.”

Dienstverleners als Dnata Cargo, Swissport Cargo en WFS bieden hun klanten een breed scala aan logistieke diensten. Als ze zelf geen vracht meer uit vliegtuigen op Schiphol kunnen lossen, worden ze afhankelijk van concurrenten. Luchtvervoerders beweerden dat hun economische positie op Schiphol aan het eroderen was en dreigden Amsterdam te verlaten. Vrachtvluchten vertegenwoordigen een klein percentage van het aantal vliegtuigbewegingen op Schiphol, maar zijn volgens brancheorganisatie Air Cargo Nederland goed voor een kwart van de totale economische waarde van Schiphol.

“Er wordt onderzoek gedaan naar alternatieve opties om de omstandigheden in dit deel van de sector te verbeteren”, schrijft Harbers. Vakbond FNV en Werkgeversvereniging Luchtvervoer (WLVA) onderhandelen over een sectorale cao voor alle bij Schiphol betrokken bedrijven.

Harbers maakt ook een uitzondering voor de kleine zakelijke afhandeling van post en luchtverkeer.

Delen





E-mail de redacteur