Het grootste oorlogsarchief verschijnt online: ‘Dit levert duizenden mensen problemen op’

Miljoenen Nederlanders hebben een familielid dat verdacht wordt van collaboratie met de Duitsers na de Tweede Wereldoorlog. Alle namen en andere informatie van de gestrafte en vermeende collaborateurs zullen binnenkort te vinden zijn in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspraak. Nu is het alleen onder strikte voorwaarden te raadplegen.

“Ik denk dat mensen problemen gaan ervaren in hun eigen leven, maar ook in hun gezin”, zegt Smedinga. “Veel gezinnen hebben verschillende opvattingen over het familieverleden, over wat iemand heeft gedaan en hoe daarmee om te gaan. Dat kan tot ruzie leiden.”

Wat ook tot ruzie kan leiden is dat er ook veel leugens in de archieven zitten, zegt Smeding: ‘Mensen die gevangen zaten omdat ze misdaden hadden gepleegd, probeerden dat uiteraard te bagatelliseren, te liegen of te zwijgen. Ik zal er de waarheid in ontdekken.”

Hij omschrijft de openbaarmaking als een “sociaal experiment”: “Ik ben voorstander van openbaarmaking en dat binnenkort iedereen er toegang toe zal hebben. Maar we moeten voorzichtiger en voorzichtiger zijn. Daar ben ik nog niet zeker van.”

Wilt u dit onderwerp bespreken? Dit kan op het DIT platform via deze link.

Slachtoffers en verzetsstrijders

Puck Huitsing leidt de digitale publicatie van het enorme oorlogsarchief, dat 30 miljoen documenten bevat. Hoewel dit een geüpload bestand is, is het belangrijk dat het openbaar wordt gemaakt. “Dit archief is veel rijker dan alleen samenwerking. Binnenkort kun je ook zoeken naar slachtoffers of verzetsleden: allerlei informatie die in dat archief zit waar je nu niet bij kunt.”

Ook voor de families van de slachtoffers is dit belangrijk, zegt hij: ‘Het vult gaten op. Mensen willen weten wat er precies is gebeurd. Die informatie staat in het dossier. Het is breder dan het simpele verhaal van mensen die verdacht worden van collaboratie. a “Er is ongelooflijk veel informatie over andere groepen, en wij vinden het belangrijk dat deze uit het archief gehaald kan worden en een plek kan krijgen.”

Voorzichtig

Hij is het met Smedinga eens dat het zorgvuldig moet gebeuren. “Daar zijn we ook mee bezig. We hebben een soort ethisch overleg gecreëerd over hoe we deze zorg kunnen uitoefenen. We zorgen er ook voor dat er opvang is voor mensen die er problemen mee hebben.”

Van de familieleden van ‘verkeerde ouders’ is 25 procent tegen openbaarmaking, zegt hij. “Het gaat vooral om mensen die tijdens of vlak na de oorlog zijn geboren en daar enorm onder hebben geleden.”

Er wordt echter weinig aandacht besteed aan de impact, zegt Smeding. “De groep is veel breder. Ik vrees dat dit regeringsbesluit binnenkort duizenden mensen in de problemen zal brengen, wat niet nodig is als er zorgvuldiger met deze openbaarmaking wordt omgegaan.”