Zwaartekrachtsubsidies voor vijf projecten met Leidse onderzoekers

Zeven consortia met topwetenschappers van verschillende Nederlandse universiteiten ontvangen in totaal 160,5 miljoen euro. De Universiteit Leiden is betrokken bij vier projecten en is bij één project hoofdaanvrager.

Binnen het Zwaartekrachtprogramma kunnen deze consortia de komende tien jaar vernieuwend onderzoek uitvoeren. Minister Dijkgraaf (OCW) stelt deze financiering beschikbaar voor onderzoekers uit één of meerdere vakgebieden die samenwerken in consortia. Dit bevordert innovatie, excellentie en de internationale positionering van het Nederlandse onderzoek. De NOM voerde het Gravitación-selectieproces uit.

ANION: Nederlands Geavanceerd Instituut voor Nano-elektrochemie

Een grootschalige energietransitie vereist efficiënte elektrochemische processen om energie op te wekken, om te zetten en op te slaan. De huidige elektrochemische processen hebben grote beperkingen en zijn hiervoor niet voldoende. Om deze systemen fundamenteel te verbeteren, zijn de processen die plaatsvinden in kleinschalige elektrochemische systemen momenteel onvoldoende begrepen. In dit multidisciplinaire onderzoeksprogramma leggen schei- en natuurkundigen de komende tien jaar de basis voor nieuwe efficiënte elektrochemische technologieën. Dit zou kunnen leiden tot een drastische vermindering van de ecologische voetafdruk van de mensheid. Het consortium staat onder leiding van hoogleraar Marc Koper (LIC). Verder Semonti Bhattacharyya (LION), Katharina Doblhoff-Dier (LIC), Irene Groot (LIC), Ludo Juurlink (LLInC), Jörg Meyer (LIC), Sense Jan van der Molen (LION), Rik Mom (LIC), Michel Orrit (LION), Jan van Ruitenbeek (LION) en Grégory Schneider (LIC) namen deel aan het onderzoek. De medeaanvragers voor dit consortium zijn wetenschappers van de Universiteit Utrecht, de Universiteit van Amsterdam, de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit Twente.

Instituut voor Chemische Neurowetenschappen (iCNS)

Het iCNS wil ontdekken welke moleculaire veranderingen in de hersenen ten grondslag liggen aan psychiatrische symptomen, zoals depressie, angst en psychose. Neurobiologen, scheikundigen, psychiaters en datawetenschappers werken nauw samen met menselijk hersenweefsel. Jonge wetenschappers worden opgeleid in de combinatie van chemie, kunstmatige intelligentie en neurobiologie. Hun onderzoek zal leiden tot een ‘hersenatlas’ van psychiatrische symptomen en geheel nieuwe benaderingen om de diagnose en behandeling van psychiatrische stoornissen te verbeteren. Tien onderzoekers uit Leiden participeren in het consortium. Professor Mario van der Stelt (LIC) speelt een leidende rol in het consortium. Naast hem zijn er nog Kim Bonger (LIC), Elise Dusseldorp (Psychologie), Stephan Hacker (LIC), Anthe Janssen (LIC), Sander van Kasteren (LIC), Alexander Kros (LIC), Ahmed Mahfouz (LUMC), Monique Mulder (LUMC), Martijn Verdoes (LUMC) en Gerard van Westen (LACDR) namen deel aan het onderzoek. Andere bij dit consortium betrokken wetenschappers werken bij de Universiteit van Amsterdam, het UMC Groningen, het Radboud UMC en de Universiteit Utrecht.

STROOM

Gezondheid is niet vanzelfsprekend, onze lichaamscellen worden vaak bedreigd door fouten in onze eigen eiwitten. Om schade veroorzaakt door dergelijke schadelijke eiwitten te voorkomen, worden ze normaal gesproken gerepareerd of verwijderd door het kwaliteitscontrolesysteem van de cel. Als de kwaliteitscontrole faalt, ontstaan ​​ziekten als Alzheimer, Parkinson, cystische fibrose en hemofilie. Dit project heeft tot doel het kwaliteitscontroleproces van cellen zo goed te begrijpen dat die kennis kan worden gebruikt om ziekten te genezen en te voorkomen. Alfred Vertegaal (LUMC) is een van de leiders van het Leidse consortium. Daarnaast nemen ook Monique Mulder (LUMC) en Anne Wentink (LIC) deel aan het consortium. Andere bij dit consortium betrokken wetenschappers zijn werkzaam bij de Universiteit Utrecht, Universiteit Twente en het UMC Groningen.

Fit! Samenlevingen voorbereiden op toekomstige crises

De open samenleving wordt bedreigd door crises zoals pandemieën, terroristische aanslagen, overstromingen en aardbevingen. Deze bedreigingen vereisen aanpassingsvermogen van de kant van samenlevingen en overheden. Fit! onderzoekt welke culturele, sociale en politieke capaciteiten nodig zijn om dergelijke crises aan te pakken. Fit! brengt wetenschappers, burgers en beleidsmakers samen om instrumenten en strategieën te ontwikkelen die samenlevingen helpen intense crises het hoofd te bieden. Vanuit Leiden werken Arjen Boin (Politieke Wetenschappen), Paul Nieuwenburg (Politieke Wetenschappen) en Daan Scheepers (Psychologie) mee aan dit onderzoek. Andere bij dit consortium betrokken wetenschappers zijn werkzaam bij de Universiteit Utrecht, Universiteit Twente, Radboud Universiteit en Vrije Universiteit.

GreenTE: Groene weefseltechniek

Alle levende wezens zijn onderworpen aan de natuurwetten en worden blootgesteld aan mechanische krachten, bijvoorbeeld omdat cellen elkaar aantrekken of omdat een schimmel probeert binnen te dringen. Onderzoekers zullen bestuderen hoe plantencellen, met een interne druk groter dan die van een champagnefles, krachten waarnemen en hoe deze krachten de groei, ontwikkeling en verdediging controleren. Met deze kennis gaat het consortium nieuwe strategieën ontwikkelen om de vermeerdering en verdediging van gewassen te verbeteren. De onderzoeksgroep Wiskundige Biologie van hoogleraar Roeland Merks (MI/IBL) participeert als partner vanuit de Universiteit Leiden. Andere bij dit consortium betrokken wetenschappers zijn werkzaam bij Wageningen University and Research, Rijksuniversiteit Groningen, Vrije Universiteit Utrecht, Radboud Universiteit en Technische Universiteit Eindhoven.

Minister Dijkgraaf

Demissionair minister Robbert Dijkgraaf vertelt over het belang van de Gravity-subsidies voor Nederland: ‘Met dit soort investeringen zorgen we ervoor dat we in Nederland tot de wetenschappelijke koplopers in de wereld kunnen blijven behoren. Dit levert niet alleen belangrijke nieuwe kennis op, maar versterkt ook de kracht van onze economie. En het brengt innovaties met zich mee waar we allemaal profijt van hebben. Ik ben er trots op dat we in eigen land zoveel wetenschappelijk talent hebben. Dat is niet vanzelfsprekend. Echt iets om te waarderen.”