Nieuwe genetische oorzaak gevonden voor zeldzame ziekte SCID

SCID (ernstige gecombineerde immunodeficiëntie) is een verzamelnaam voor erfelijke geboorteafwijkingen die het immuunsysteem aantasten, veroorzaakt door mutaties in genen die betrokken zijn bij de aanmaak van B- en T-cellen. Als het lichaam deze cellen niet heeft, kan het bacteriën niet herkennen of elimineren , virussen en andere indringers. En daarom is SCID zo’n ernstige ziekte. X-gebonden SCID komt vaak voor, maar er worden ook andere vormen van SCID geïdentificeerd, zoals ADA-deficiëntie, het Omenn-syndroom en mutaties in JAK3 en Artemis.

Twee ontdekkingen

Niet alle genetische mutaties die tot SCID leiden, zijn echter nog steeds bekend. Zo arriveerde er in 2005 een baby in het Radboudumc. De genetische mutatie was onbekend, maar na drie maanden onderging hij toch een stamceltransplantatie. De baby kreeg complicaties, maar overleefde alles. Jaren later ging een onderzoeksgroep van het Nijmeegs Ziekenhuis op zoek naar de mutatie en deed twee ontdekkingen: in veel cellen van het lichaam van de patiënt had omgekeerd mozaïcisme plaatsgevonden, en de genetische mutatie vond niet zijn oorsprong in de vader of moeder, maar in het lichaam van de patiënt. gebeurde heel vroeg. Ze ontstaan ​​in het kind zelf.

Type natuurlijke gentherapie

Volgens onderzoeker Alexander Hoischen treedt omgekeerd mozaïcisme op wanneer een lichaam probeert een hinderlijke mutatie uit zijn eigen cellen te verwijderen om de vorige toestand te herstellen. “Een soort natuurlijke gentherapie.” Dit gebeurt alleen in sommige cellen in het lichaam, wat resulteert in genetisch verschillende cellijnen. Dat is mozaïcisme. “Revertant betekent dat de mutatie wordt teruggedraaid. En waar in het DNA zagen we omgekeerd mozaïcisme? Precies op de plek waar die nieuwe mutatie was ontstaan!

Stamceltransplantatie

Hoischen en zijn collega’s zochten vervolgens naar medisch genetici met patiënten met een vergelijkbare mutatie en vonden er één in Israël en drie in Newcastle. Allemaal met een mutatie in het betreffende gen en allemaal met dezelfde vorm van SCID: het Omenn-syndroom. Een zesde patiënt werd uiteindelijk gevonden via een hielprik. Een snelle stamceltransplantatie zorgde ervoor dat het kindje overleefde, net als de patiënt in Nijmegen in 2005. De overige vier patiënten overleefden het niet na de stamceltransplantatie.

Gevolgen van hielprikscreening

Kinderarts Stefanie Henriet zegt dat deze ontdekking directe gevolgen heeft voor de hielprikdiagnose, advies over stamceltransplantaties en de behandeling van ernstige ontstekingscomplicaties. Dat vindt Hoischen ook. “Genetisch onderzoek naar zeldzame maar ernstige geboorteafwijkingen, zoals dit onderzoek naar deze specifieke vorm van het SCID-Omenn-syndroom, is de bron van steeds gedetailleerdere diagnoses en gepersonaliseerde geneeskunde.”

Door: Nationale Gezondheidsgids / Johanne Levinsky