Putters adviseert het ‘programmakabinet’, met een korte overeenstemming over de hoofdlijnen

PVV, VVD, NSC en BBB zullen de komende periode moeten onderhandelen over een ‘programmakabinet’. De vier partijen moeten eerst op hoofdlijnen overeenstemming bereiken, waarin de hoofddoelen en kaders van het beleid zijn vastgelegd. Een team van ministers en staatssecretarissen moet vervolgens bepalen hoe deze doelstellingen in een ‘regeringsprogramma’ worden gerealiseerd.

Dat is het advies van gepensioneerde klokkenluider Kim Putters. Hij heeft ontdekt dat een normaal meerderheidskabinet niet mogelijk is, en ook geen minderheidskabinet met aanvaardbare steun.

Volgens hem is zo’n programmakabinet een soort buitenparlementair kabinet. Volgens Putters zou het goed zijn als de helft van het uiteindelijke team bestaat uit mensen met politieke ervaring en de andere helft uit buitenstaanders. Dit doet recht aan de verkiezingsuitslag en zou volgens hem ook meer vertrouwen in de samenleving kunnen opleveren.

“Het verkeer tussen Kamer en Kabinet zal anders zijn”, zegt Putters in een toelichting. Het is nog geen uitgemaakte zaak dat alle vier de partijen mensen voor het kabinet gaan leveren. Dat zal pas later duidelijk worden.

Putters legt uit hoe ze verschillen van eerdere kasten:

In een later stadium zal ook moeten worden bepaald wie premier wordt nu de leiders van de vier fracties in de Tweede Kamer blijven zitten. Intussen zouden Wilders, Yesilgöz, Omtzigt en Van der Plas “er goed aan doen hun uitingen op (sociale) media tot een minimum te beperken”, aldus Putters’ eindrapport.

Ook tijdens gesprekken onder leiding van Putters bleven partijleiders opmerkingen uiten over bijvoorbeeld X. Dit kwam de onderlinge sfeer niet ten goede. Toch denkt Putters dat er voldoende vertrouwen is om nu over de inhoud te gaan praten. “Het is tijd om vorm en inhoud te verenigen. Dan kunnen we kijken of het werkt.”

In de raamovereenkomst moet tevens worden vastgelegd hoe partijen met elkaar gaan samenwerken. Het gaat dan bijvoorbeeld om de indiening van moties en de financiële dekking van voorstellen. Naast de vier partijen die momenteel in gesprek zijn, zouden ook andere partijen aan deze overeenkomsten kunnen deelnemen.

VVD-leider Yesilgöz schrijft in een e-mail aan haar leden dat haar partij “klaar is om haar verantwoordelijkheid te nemen”. Volgens haar bevat het hoofdakkoord afspraken over de financiën, de internationale positie van Nederland en de rechtsstaat. Ze noemt dit ‘de basisprincipes van de VVD’.

Enkele andere partijen in de Tweede Kamer reageren met veel minder enthousiasme. CDA-leider Bontenbal is blij dat er nu vooruitgang wordt geboekt, maar beschouwt het ‘programmakabinet’ als een gewoon meerderheidskabinet. “Als het op een eend lijkt en kwaakt als een eend, dan is het maar een eend.”

De suggestie dat CDA-leden zich bij dit kabinet zouden kunnen aansluiten, wijst hij resoluut van de hand. “Het CDA levert geen ministers aan dit kabinet.”

GroenLinks-PvdA en Volt richten zich vooral op VVD en NSC. “Ze hebben geen kracht meer. Regeren met Wilders zal mogelijk zijn”, zegt Timmermans, leider van GroenLinks-PvdA. Volgens Laurens Dassen van Volt is de term ‘programmakabinet’ een ‘taalkundige truc om de radicaalrechtse PVV te normaliseren’.

Putters presenteerde zijn eindrapport aan Kamervoorzitter Bosma. De Tweede Kamer debatteert er volgende week woensdag over. Dan wordt ook duidelijk wie als informant de volgende fase gaat begeleiden.