‘Nederlanders bezitten tussen de 7.000 en 9.000 miljoen euro aan kunstwerken’

Kunst is de laatste jaren een steeds populairder beleggingsobject geworden. Nederlanders bezitten momenteel kunstwerken ter waarde van tussen de € 7 miljard en € 9 miljard. Investico en De Groene Amsterdammer schrijven dit op basis van schattingen van drie grote kunstverzekeraars.

Kunstinvesteerders wedden op winst via steeds hogere veilingwaarden. Bovendien levert het bezit van kunstwerken vaak een belastingvoordeel op. Schilderijen, beeldhouwwerken en andere voorwerpen zijn vrijgesteld van de restitutiebelasting (box 3).

In theorie zouden kunstbezitters die kunstwerken uitsluitend als investering kopen, belasting moeten betalen. Maar het is aan de Belastingdienst om te bewijzen wie een liefhebber is en wie een investeerder. En dat is ingewikkeld, vooral omdat de dienst geen goed overzicht heeft van wie welke kunst bezit.

Ambtenaren vragen nu hardop in beleidsstukken waarom de vrijstelling bestaat. Dit stamt uit de tijd dat kunst vooral door liefhebbers werd gekocht, terwijl er nu een hele industrie van beleggingsadviseurs en belastingspecialisten rond de kunstmarkt cirkelt. Volgens ambtenaren leidt de vrijstelling tot welvaartsongelijkheid en verlies aan belastinginkomsten.

Volgens verzekeringsmaatschappij Liberty wordt veel van de kunst van het Nederlandse rijk bewaard in speciale kluizen in bijvoorbeeld Luxemburg en Zwitserland. Deels komt dit doordat sommige werken door de stijgende waarde zo duur zijn geworden dat verzekeraars ze te duur vinden om thuis aan de muur te hangen.

Deze hoge prijzen zorgen er ook voor dat kunst steeds ontoegankelijker wordt voor musea, vertellen museumdirecteuren aan Investico. Verzekeringskosten en transportkosten worden berekend op basis van de dagwaarde van een schilderij of beeldhouwwerk. Dit maakt het voor een museum duur om voor een tentoonstelling kunstwerken te lenen van particulieren of andere musea.

En dat zou in de toekomst kunnen betekenen dat het moeilijker wordt om werk van sommige kunstenaars te tonen of dat bezoekers meer moeten betalen voor de toegang.