Baanbrekend onderzoek onthult geheimen over de geboorte van planeten rond tientallen sterren

Een team van astronomen, waaronder een Nederlandse middelbare schoolleraar, heeft vandaag afbeeldingen gepubliceerd van ruim tachtig jonge sterren waarrond zich mogelijk planeten vormen. De beelden vertegenwoordigen een van de grootste inventarissen van planeetvormende schijven die ooit zijn vastgelegd. Onderzoekers publiceren hun kennis uit de eerste hand over de kraamkamers van de planeten in drie tijdschriftartikelen Astronomie en astrofysica.

De beelden zijn gemaakt met het SPHERE-instrument, gedeeltelijk ontwikkeld in Nederland, op de Very Large Telescope (VLT) van de European Southern Observatory (ESO) in Chili. De nieuwe beelden bieden astronomen een schat aan gegevens om de kwestie van planeetvorming te ontrafelen.

parttime docent
De hoofdauteur van een van de onderzoeksartikelen is Per-Gunnar Valegård. Hij promoveerde onlangs aan de Universiteit van Amsterdam en werkte daarnaast als deeltijdhoogleraar aan de Hilversum International School. Een PhD-hoogleraar is een zeldzame combinatie in Nederland. Valegård hoopt dat de beelden zijn studenten zullen inspireren om in de toekomst wetenschapper te worden. “Het is bijna poëtisch dat de processen die ons dichter bij de vorming van planeten en uiteindelijk de oorsprong van het leven in ons zonnestelsel brengen, zo wonderbaarlijk zijn.”

Overgang van stervormingsgebieden naar stervormingsgebieden
“Dit is een echte verandering in ons onderzoeksgebied”, zegt Christian Ginski, hoofdauteur van een van de andere onderzoeksartikelen. Ginski was eerder onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Leiden en is nu hoogleraar aan de Universiteit van Galway (Ierland). “We zijn overgestapt van het bestuderen van individuele sterrensystemen naar dit enorme overzicht van hele stervormingsgebieden.”

Er zijn tien van de ruim tachtig jonge sterren met planeetvormende schijven gevonden. De beelden zijn gemaakt met het SPHERE-instrument van ESO’s Very Large Telescope, gedeeltelijk ontwikkeld in Nederland. SPHERE corrigeert de vertekenende effecten van het beeld van de atmosfeer van de aarde. De sterren waren bedekt met een coronagraaf, een rond masker dat hun intense licht blokkeert en de zwakke omringende schijven beter zichtbaar maakt. De verschillende schijven zijn zo geschaald dat ze in deze collage ongeveer even groot lijken. c) DAT/C. Ginski, A. Garufi, P.-G. Valegård et al (hoge resolutie)

Bron: lang bericht van ESO (in het Engels, Nederlands en meer dan 10 andere talen, klik hierboven op ‘taal selecteren’)