Theatrale oase: Joost Oomen maakt de balans op | jubileum kolom

Als theatermaker heb je immers de unieke kans om in een paar maanden heel Nederland te zien. Zeker in een tijd waarin iedereen anderen niet kan of wil begrijpen, lijkt het mij heel belangrijk om dat veldwerk te kunnen doen.

1) Nederland is overal hetzelfde

Of het nu in Heerlen, Gouda of Sneek is, overal loopt dezelfde winkelstraat. In die winkelstraat vind je een HEMA, waar het vol staat met dames die hun shirt voor de borst houden, waar het vol zit met middelbare scholieren die met gelpennen het woord ‘kut’ op een proefvel schrijven. Naast of bijna naast de HEMA staat een Scapino waar kleine kinderen schreeuwen omdat ze recht hebben op een Winnie de Poeh-voetbal. Ouders in gewatteerde jasjes kopen dan zo’n bal om van het ongemak af te komen, waarna het kind snikkend stopt met huilen, maar de wangen gebarsten en dus pijnlijk blijven, zodat het huilen bijna opnieuw begint.

2) Ieder mens is op iedere plek in Nederland compleet anders.

Hoewel Nederland overal hetzelfde is, zijn de mensen die er wonen totaal anders dan degenen die een paar kilometer verderop wonen. Terwijl ze in Brabant reageren op alles wat je op het podium zegt, zijn ze in Kampen stil, maar dan koopt iedereen een boek omdat ze graag lezen. In Groningen zijn de mensen modern, jong en mooi, in Blaricum is iedereen wat ouder, net zo geïnteresseerd maar iets meer dol op witte wijn en een goede stoel. Er was een dame in Maastricht die een boek gesigneerd wilde hebben en ze droeg zo’n klassiek pak dat ik me haar alleen in Maastricht kon voorstellen. Toen ik haar complimenteerde met haar kledingstijl, zei ze: “Ja, die draag ik altijd naar het theater.”

3) In het theater is Nederland ergens anders

Die rustige mensen uit Kampen, die vrolijke mensen uit Brabant, die dame uit Maastricht, ze zijn allemaal niet meer op hun plek van herkomst als ze in de zaal zitten. De lichten gaan uit, er verschijnt iemand en ze vliegen meteen ergens anders heen. Het maakt niet uit of ze bij mij zitten of bij Slagerij van Kampen, bij Simone Kleinsma of Toneelgroep Maastricht, al die mensen denken en voelen even iets anders dan ze de hele week bij HEMA dachten. Ze leven zich in met een personage dat ze normaal niet zijn, ze voelen iets groters, iets spannenders, iets vreugdevollers of zelfs hartverscheurender. Ze genieten van een oase waar ze even iemand anders kunnen zijn. Iemand anders dan degene die vanmiddag de sneakers van Scapino matchte.

En ik denk dat we, in een tijd waarin iedereen elkaar steeds minder lijkt te begrijpen, heel voorzichtig moeten zijn met dit soort oases, plekken waar we met een ander wezen kunnen oefenen.