Er dreigt een ‘financieringscrisis’: er is 12 miljard euro nodig om verzonken huizen aan te pakken

Van een klein scheurtje in de muur tot een volledig onbewoonbaar huis. Ruim 400.000 gebouwen in Nederland hebben schade geleden door verzakkingen en zonder actie zou dat aantal kunnen verdubbelen. Gevoelens van onveiligheid en financiële zorgen onder huiseigenaren kunnen uiteindelijk leiden tot sterke sociale onrust en een ‘fundamentele crisis’.

Dit zegt een gemeente. van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (Rli), een onafhankelijk adviesorgaan dat aanbevelingen doet voor nieuw beleid. De raad pleit voor een landelijke aanpak van funderingsproblemen. Voor deze aanpak is volgens de raad in totaal ruim 12 miljard euro nodig.

De raad doet verschillende aanbevelingen die samen die landelijke aanpak kunnen vormen. Ten eerste hebben huiseigenaren, die zich vaak niet bewust zijn van de staat van de pijlers van hun huis, toegang nodig tot betrouwbare informatie over hun fundering.

“Ons woningmarktsysteem werkt op dit moment niet”, zegt commissievoorzitter Jantine Kriens. “Het zou normaal moeten zijn dat de staat van de fundering wordt weerspiegeld in de prijs van het huis. Maar het zit ondergronds, je ziet het niet. En daarom gebeurt het niet.”

Ze pleit voor een stichtingsdatabase met informatie over mogelijke schade aan elk gebouw. “Het zou in 2029 beschikbaar moeten zijn”, zegt Kriens. Gebouweigenaren die vervolgens hun fundering willen onderzoeken, moeten een vergoeding krijgen van 90 procent van deze kosten, wat kan oplopen tot 6.000 euro, adviseert de gemeente.

Als er funderingsproblemen aan het licht komen, moeten huiseigenaren van alle kanten hulp krijgen om de schade te herstellen. Er moet een landelijk loket komen waar huiseigenaren en bewoners met vragen over funderingsschade terecht kunnen. En de gemeente pleit voor een fonds dat maximaal 30 procent van de herstelwerkzaamheden financiert, tot een maximum van 40.000 euro.

Volgens Kriens is deze bijdrage belangrijk voor huiseigenaren. “We hebben gezien dat dit niet alleen een financieel of technisch probleem is. Het heeft een diepgaande impact op het leven van mensen.” Reparatiekosten kunnen oplopen tot ruim 100.000 euro. Deze hoge kosten en de daarmee gepaard gaande ongemakken zorgen voor zorgen en stress bij de betrokkenen.

De vraag is of een vergoeding van 30 procent van de reparatiekosten voldoende is. Volgens het adviesorgaan, dat een hoger percentage gerechtvaardigd zou achten, is het ook een politieke kwestie. “Gezien de juridische verantwoordelijkheid van de eigenaar vinden wij het eerlijk dat hij tijdens de transitiefase ook minimaal de helft van de kosten draagt.”

Met het onafhankelijke advies wordt gehoor gegeven aan een verzoek van demissionair minister van Binnenlandse Zaken, De Jonge. Vorig jaar gaf hij aan dat hij ‘een werkbare en eerlijke nationale aanpak van funderingsschade’ wilde bereiken. ‘De waarheid is dat we weten dat het een groot probleem is’, zei hij in oktober.

In Nederland neemt het risico op funderingsproblemen al jaren toe. Problemen doen zich vooral voor bij gebouwen gelegen op klei- en veengronden. Als het waterpeil te laag wordt, kan de ondergrond bewegen. Dit komt de laatste jaren steeds vaker voor als gevolg van de klimaatverandering en de steeds droger wordende zomers.

Eind vorig jaar bezocht Nieuwsuur Buren in Gelderland, een stad gebouwd op kleigrond. Nicole Schakenraad woont er al 25 jaar en heeft nog nooit zoveel scheuren in haar huis gezien:

Maar er zijn ook andere oorzaken van funderingsschade, zoals bacteriële aanvallen, werkzaamheden in de nabijheid van een gebouw, veroudering of constructiefouten. In de praktijk kan vrijwel nooit een duidelijke oorzaak worden vastgesteld. Dit betekent dat woningeigenaren die de schade via een gerechtelijke procedure willen verhalen, dit vaak niet doen.

De frustratie hierover, plus de hoge reparatiekosten, zorgen ervoor dat huiseigenaren hun werk uitstellen, waarschuwen onderzoekers. “Op meerdere plekken in Nederland is nu al te zien dat dit kan leiden tot een opeenstapeling van problemen, met ernstige gevolgen voor de leefbaarheid en de kwaliteit van de bestaande woningen.”

Volgens Kriens is het belangrijk dat het nieuwe kabinet er niet te lang over doet om een ​​standpunt in te nemen. Het ideaal zou zijn om dit jaar te beginnen. “Besef: deze aanpak is een poging om de kosten onder controle te houden. Als er niets wordt gedaan, schatten we de potentiële schade voor eigenaren op 54 miljard euro.”