Vierde editie Art=Music=Art: heldere en kleurrijke muzikale biografie van Marc Mommaas

Written in Music en Stedelijk Museum Alkmaar bieden je sinds oktober vorig jaar een reeks unieke muzikale ervaringen. Vier unieke soloconcerten in het museum, waarin improvisatie de hoofdrol speelt, met kunst als inspiratiebron. Dit alles onder de titel Kunst=Muziek=Kunst. Een boeiend gegeven natuurlijk, vooral door de keuze van de muzikanten, die internationaal en ambitieus is: Tom Herbert (Londen) (contrabas), Alex Koo (Brussel) (piano), Reinier Baas (Amsterdam) (gitaar) en Marc Mama’s. (New York) (saxofoon) hebben met hun eigen, originele muziek hun stempel gedrukt op de jazzwereld.

Het vierde optreden is, net als de eerste drie concerten, uitverkocht. Het decor is wederom de indrukwekkende tijdelijke concertzaal van het Stedelijk Museum. Vanavond gaat het podium naar saxofonist Marc Mommaas, al jaren een grote Written in Music favoriet. Mommaas is een muzikant van internationale klasse die al meer dan een kwart eeuw in New York woont en werkt. In dat kloppende hart van de jazz vond hij zijn weg naar de belangrijkste jazzkringen en maakte grote stappen als muzikant. Ook was hij nauw betrokken bij de oprichting van de New York Jazz Workshop, een plek waar in jazz geïnteresseerde muzikanten, die niet naar een universiteit of conservatorium gaan of kunnen, kunnen leren en spelen.

Mommaas speelde twaalf jaar geleden voor het laatst in Alkmaar, toen heette het nog een eenmalig concert op de zolderkamer. thuis geschreven. “Het hoogtepunt van de tour destijds”, blikt Mommaas terug. Terwijl hij destijds werd geflankeerd door drummer Tony Moreno en gitaristen Vic Juris en Nate Radley, kan Mommaas vanavond alleen de uitdaging aangaan.

‘Het voelt als één terugkeer puntaldus Mommaas, die dit jaar 27 jaar in New York woont, nadat hij ook 27 jaar in Nederland heeft gewoond. Voorafgaand aan het concert van vanavond in het Stedelijk Museum bracht hij met zijn vrouw en dochter een dagje door in Amsterdam, wat hem terugbracht veel herinneringen.

Daarom lijkt het mij heel toepasselijk dat Mommaas vanavond in alle vrijheid een soort biografie opvoert. Een biografie die, rekening houdend met het algemene thema van de museumzaal, uiteraard gedreven moet worden door het begrip ‘vrijheid’. Net als zijn vader, een schilder met wie hij verhitte discussies kon hebben, staat voor Mommaas de vrijheid voorop. ‘Bescherm de vrijheid in de kunst!’ Zijn vader moedigde hem ook aan om solo te spelen, iets wat Mommaas sinds 2009 regelmatig doet.

Bekendste albums zoals Oriëntatiepunt En De impressionist, om er maar twee te noemen, bloeide vanwege de ontspannende omgeving, de mooie en opwindende interactie tussen Mommaas en zijn medemuzikanten. Fijn om binnen enkele seconden te horen dat de tenorsaxofoonklank van Mommaas vanavond weer bijzonder mooi en opbeurend is: warm en diep, met een subtiel rafelrandje. Herinneringen aan het geluid van Mommaas’ band maken plaats voor iets anders, een solo-expressie die net zo inspirerend kan zijn. Het begin van het eerste stuk heeft een bijna vredig karakter, maar beetje bij beetje neemt de expressie toe en komen er steeds meer uitbundigheid en emotie in het spel. Met een tikje op de voet beweegt Mommaas zelfs even richting bijna klassieke swing-sferen.

Het eerste stuk is volgens Mommaas “een eerbetoon aan mijn vader”. Dit wordt gevolgd door een ‘hoed voor mijn moeder’. In De impressionist Hij werd al geïnspireerd door de muziek die hij van zijn moeder kreeg. Tijdens het tweede stuk vanavond komen we in heel andere en zeer aangename sferen terecht. Een samenhangend, ‘strakker’ geluid dat ontspannend werkt en soms schittert als het gezang van een vogel. Verbazingwekkend. Na dit kortere stuk legt Mommaas uit dat het een combinatie was van Bach en vrije improvisatie.

‘Laten we naar New York gaan,’ zegt Mommaas samenzweerderig. Hiervoor gebruikt hij de klassieker die ruim zeventig jaar oud is. Vraag het me nu van Thelonious Monk op. In dit stuk neemt Mommaas de uitdrukking over van het begin van de avond. Soms waan je je in een taxi die ‘s nachts door New York rijdt, op een natte, glimmende weg, met overal neonlichten.

Vervolgens speelt Mommaas staand en vult de kamer met vrolijke, smakelijke, zelfverzekerde, bijna trotse klanken. Dan stopt hij bijna, blijft steeds langer pauzeren en laat steeds meer lucht binnen. Het publiek wacht gefascineerd. Wat gaat er nu gebeuren? Dan springt hij weer en de muziek verandert van toon. Volg een uniek spel; Mommaas is een rijkelijk bedeeld eenmansensemble.

De tenorsaxofoon zit Mommaas in het hart, het is zijn meest geliefde instrument, zegt hij, en natuurlijk hoort hij bij dat instrument. Lichaam en ziel, gepopulariseerd door Coleman Hawkins. ‘Laten we eens kijken waar het terechtkomt…’ Deze jazz-standaard past heel goed bij de prestatie. Bij de eerste hoorzitting is hij minder uitdagend, maar Mommaas krijgt zijn zin op zijn eigen manier, maar wordt uiteindelijk weer klein. ‘Een deconstructie’. Dit stuk past ook heel goed in het thema vrijheid.

En dan is de voorstelling ten einde. ‘Gaan Jij werk”, zei Mommaas tegen het publiek. Staand begint hij met een lange, onberispelijke noot en houdt het publiek vervolgens een aantal vrij vormgegeven en rijk gevarieerde minuten een spiegel voor. Na zo’n aankondiging ga je actiever luisteren en uiteindelijk trekt Mommaas het publiek diep in de muziek.

“Je speelde niet zomaar solo”, zeggen ze tegen Mommaas na de grote ovatie. “Maar ook bij ons.” Zo is het. Hiermee is het muzikale gedeelte van deze vierde editie afgesloten Kunst=Muziek=Kunst tot het einde. Aan tafel om te praten over deze enorm inspirerende ervaring.

NB geactiveerd Kunst=Muziek=Kunst Op vrijdagavond 29 maart komt er een extra concert bij. Dit keer is het podium niet in het museum maar in de Grote Kerk, voor een bijzonder concert van Ben van Gelder en zijn nieuwste album Verdeelstuk.