‘Barbaarse en dodelijke ontgroening van Sanda Dia verdient grotere straf dan YouTuber Acid’

Er kan een nieuw hoofdstuk worden toegevoegd aan de publieke verontwaardiging in België en Nederland over de Sanda Dia-zaak. Terwijl degenen die verantwoordelijk waren voor de ontgroening van Sanda Dia wegkwamen met het verrichten van een taakstraf, werd de persoon die hun naam onthulde in een YouTube-video, Nathan Vandergunst (ook bekend als Acid), vorige week gestraft met een voorwaardelijke gevangenisstraf van drie maanden.

Ook zijn boete en schadevergoeding waren hoger dan die van leden van de elitaire studentenclub Reuzegom. De roep dat de gerechtigheid in België ontoereikend is, wordt luider en het onbegrip van rechterlijke beslissingen neemt toe. Wanneer de uitkomst van een rechtszaak dermate in strijd is met de gerechtigheid, is het aan advocaten om een ​​standpunt in te nemen.

De vraag waarom dit specifieke geval zoveel verontwaardiging heeft veroorzaakt, is gemakkelijk te beantwoorden. De veroordeling van Vandergunst druist in tegen een primair rechtvaardigheidsgevoel, dat doorgaans de ontmaskerden meer prijst dan degenen die ontmaskerd zijn. Bovendien ligt hieraan ook een fundamentele systemische kritiek op institutioneel racisme en de bevoorrechte positie van de blanke elite ten grondslag. De dood van Sanda Dia en de lage straffen voor de verantwoordelijken zijn volgens de opinie het gevolg van structurele raciale ongelijkheid.

De rechter moet ook zijn geweten raadplegen

Vooral in rechtszaken als deze is gerechtigheid geen exacte wetenschap. De rechter kan zich niet alleen door de wet laten leiden, maar moet ook zijn geweten en zijn rechtvaardigheidsgevoel raadplegen. Om tot een juist oordeel te komen moet de rechter onafhankelijk zijn, maar ook alert zijn op maatschappelijke ontwikkelingen. Rechtsnormen zijn immers geen doel op zichzelf, maar een middel om bepaalde doelen en waarden in de samenleving te bereiken.

De Belgische rechters hebben in de zaken tegen de Reuzengommers en Vandergunsts onvoldoende aandacht besteed aan rechtvaardigheid en maatschappelijke aanvaardbaarheid.

Deelname aan een barbaars doopritueel dat de dood tot gevolg heeft, is moreel verwerpelijker en verdient een grotere straf dan het bekendmaken van namen voor de openbare schandpaal. Gezien het streven naar gelijkheid in een democratische samenleving had de rechter ook kennis moeten nemen van de onderliggende kritiek op het systeem.

Het verleden heeft aangetoond dat rechterlijke moed nodig is om een ​​einde te maken aan structureel onrecht. Juist om het gezag van de rechterlijke macht te verdedigen is kritische zelfreflectie door advocaten nu onmisbaar.
Jarik ten Cate (promovendus staatsrecht, Universiteit Utrecht), Amsterdam