Alexine Tinne was de eerste pionier van de Nederlandse fotografie en legde het 19e-eeuwse Afrika vast.

Op maandag 26 november zijn bijzondere foto’s van Alexine Tinne te zien in de Universiteitsbibliotheek Leiden. Later zullen de foto’s ook in hoge kwaliteit online worden gepubliceerd. EN De Nieuws BV Het geeft al een klein idee. Omdat het leven van Alexine Tinne heel intrigerend is.

Alexine Tinne: een verrassende vrouw

“Ze is een heel prominente vrouw in de Nederlandse geschiedenis. Eigenlijk zou iedereen meteen moeten weten wie ze was”, zegt Maartje van den Heuvel. ‘Ze was een aristocratische dame uit Den Haag, haar familie bevond zich in de kringen van de Europese hoven. Maar ze ontwikkelde zich tot een zeer avontuurlijke expeditiereiziger.

“Bovendien was Alexine Tinne de eerste pionier van de Nederlandse fotografie die ook op reis durfde te fotograferen”, zegt Van den Heuvel. “Dat was destijds heel ingewikkeld.” In de 19e eeuw waren er in steden ateliers waar een camera op een statief stond. De camera’s van die tijd waren houten kisten die op een statief moesten worden geplaatst. De foto’s zijn gemaakt op glasplaten die ter plekke met chemicaliën moesten worden behandeld. “In die warme omstandigheden konden die chemicaliën ook verdampen of koken, dus het was extreem moeilijk.”

Foto’s door Alexine Tinne

Maar het is gelukt en deze bijzondere vondst is daar het bewijs van. De foto’s die Tinne maakte bieden een uniek beeld van het toenmalige Afrikaanse continent. De aristocraat uit Den Haag reisde naar Afrika omdat ze erg geïnteresseerd was in de ‘witte ruimtes op Europese kaarten’, zegt Van den Heuvel. Met alle stops die hij maakte en de reizen die hij maakte, was Tinne in totaal twee jaar onderweg. Samen met Tinne bereikten ontdekkingsreizigers Afrika om te bewijzen dat het Victoriameer de bron van de Nijl was, kortom: het gebied rond de Nijl was heet, tenminste voor degenen die het zich konden veroorloven.

Zo’n rijke karavaan die door het Afrikaanse continent trok, moet veel aandacht hebben getrokken. Er zijn alleen geen foto’s van gemaakt. Wat Tinne fotografeerde is vergelijkbaar met hoe mensen tegenwoordig op vakantie gaan: foto’s van landschappen en alledaagse praktijken van lokale mensen. “We zien een gezicht op een stad die vijf breedtegraden boven de evenaar ligt. Het was dus ongekend dat het zo ver ging, dat is een heel bijzondere kant van de foto’s”, zegt Van den Heuvel.

een gemengde groep

Dat Tinne zo’n bijzondere reis heeft kunnen maken, komt uiteraard doordat haar familie enorm rijk was. De familie Tinne had die rijkdom door slavernij verworven. In de caravan van Tinne reisden ook slaven. “Maar je ziet dat zijn kijk op het leven een wending heeft genomen”, zegt Van den Heuvel. Dat begon toen ze wees werd in Afrika nadat haar moeder stierf. De familie van Alexine Tinne in Den Haag spoorde haar aan om terug te keren, maar zij vestigde zich in Algiers en later in Libië. Van daaruit maakte hij tochten door de woestijn. En al zijn reizen veranderden zijn kijk op de wereld.

Terwijl hij op het Afrikaanse continent bleef wonen, omringde Tinne zich met een kleinere groep, ‘van mensen met verschillende huidskleuren en met verschillende achtergronden’, zegt Van den Heuvel. “Afrikanen, Arabieren, Europeanen: een zeer heterogene groep die ook kinderen had. En ze noemde ze haar nieuwe familie.”

Helaas liep het niet goed af voor Tinne, vertelt Van den Heuvel. Tijdens een reis werd hun kamp brutaal aangevallen, waarbij Alexine Tinne werd vermoord. Zijn lichaam werd nooit gevonden. “Dat blijft tot op de dag van vandaag een mysterie”, aldus Van den Heuvel.