De blauwe vinvis paart veel vaker met andere soorten dan verwacht. En dat is geen goed nieuws.

De blauwe vinvis ziet er niet zo goed uit. Als het hem uitkomt, zal hij graag paren met andere soorten. Dat blijkt veel vaker te gebeuren dan verwacht, zo blijkt uit DNA-onderzoek. En dat kan voor problemen zorgen.

Blauwe vinvissen in de Atlantische Oceaan bevatten “een verrassende hoeveelheid” vinvis-DNA. De resulterende hybriden lijken veel vruchtbaarder te zijn dan eerder werd gedacht.

Inteelt tussen de grootste dieren ter wereld.
Blauwe vinvissen zijn de grootste dieren ter wereld. Ze kunnen tot 34 meter lang worden. Er wordt al eeuwenlang op grote schaal op ze gejaagd en in de jaren vijftig was de blauwe vinvis zo zeldzaam dat jagers overstapten op de gewone vinvis. Vóór de massale walvisvangst waren er wereldwijd ongeveer 250.000 blauwe vinvissen. Nu zijn er nog maximaal 25.000 over.

Inteelt is een gevaar voor het herstel van de soort dat nu is begonnen. Om te zien hoe het gaat, analyseerden onderzoekers het genoom van de blauwe vinvis in de Noord-Atlantische Oceaan, waar een van de meest bedreigde diersoorten leeft. Ze ontdekten dat elke blauwe vinvis die ze onderzochten (er waren er 31) DNA van vinvissen bevatte. In totaal was ongeveer 3,5 procent van het DNA van de blauwe vinvis afkomstig van de gewone vinvis.

Wat walvis-DNA
Het is al lang bekend dat deze dieren zich kunnen kruisen, al weegt de blauwe vinvis tienduizenden kilo’s meer. De hybriden zien eruit als grote gewone vinvissen met de kleur en kaken van de blauwe vinvis. Tot voor kort werd gedacht dat ze onvruchtbaar waren en niet in staat waren om op eigen kracht nakomelingen te produceren, zoals de meeste hybride dieren. Maar uit een onderzoek uit 2018 bleek dat in ieder geval sommige hybride walvissen konden paren met blauwe vinvissen. Dit leidt tot dieren die voornamelijk blauwvinvis-DNA hebben met enkele vinvisgenen.

Daarom verwachtten de onderzoekers dat ze vinvis-DNA zouden vinden in de genomen die ze onderzochten. “Maar we hebben veel meer gevonden dan verwacht en veel meer dan eerder werd gerapporteerd”, zegt geneticus Mark Engstrom van de Universiteit van Toronto.

Uniek fenomeen
Vreemd genoeg is het niet bekend dat vinvissen DNA van blauwe vinvissen hebben. Het lijkt er dus op dat alleen blauwe vinvissen zich kunnen voortplanten met hybriden. “We weten niet waarom het maar in één richting werkt. Maar het kan zijn dat er veel meer gewone vinvissen zijn dan blauwe vinvissen”, zegt Engstrom. Gewone vinvissen hoeven simpelweg niet te paren met hybriden, omdat ze binnen hun eigen soort veel opties hebben.

Er is ook weinig bewijs dat vinvissen en blauwe vinvissen in andere delen van de wereld paren. “Voor zover wij weten is dit een fenomeen dat alleen voorkomt in de Noord-Atlantische Oceaan”, zegt de onderzoeker. Het is niet duidelijk waarom dit zo is.

minder veerkrachtig
Er is momenteel geen bewijs dat het dragen van DNA van vinvissen slecht is voor blauwe vinvissen. Toch maakt Engstrom zich zorgen dat de hoeveelheid blauwvinvis-DNA in de populatie afneemt, waardoor de dieren zich minder goed kunnen aanpassen aan nieuwe omstandigheden, zoals de opwarming van de aarde.

Maar er is ook goed nieuws: uit de onderzochte genomen blijkt ook dat de inteelt veel lager is dan verwacht. Er is een uitgebreide genenstroom tussen blauwe vinvissen in de westelijke Atlantische Oceaan, nabij Noord-Amerika, en in het oostelijke deel van de oceaan, nabij Europa. Dit komt waarschijnlijk doordat de dieren de Noord-Atlantische Golfstroom van west naar oost volgen om zich te voeden.

Veelbelovend
Dit is positief omdat het betekent dat de populatie blauwe vinvissen meer met elkaar verbonden is dan eerder werd gedacht en daardoor genetisch diverser en beter bestand tegen verandering, legt Engstrom uit. “Dit geeft mij hoop dat we, als we ons best doen, de Atlantische populaties kunnen herstellen.”