‘Als martelaar wordt Navalny nu gevaarlijker voor Poetin dan in de gevangenis’

Na de dood in hechtenis van politieke dissident Aleksej Navalny heeft de Russische oppositie haar boegbeeld verloren. “Als martelaar wordt hij nu gevaarlijker voor Poetin dan in de gevangenis”, zegt buitenlandjournalist Maarten Rabaey.

Volgens Interfax stierf de Russische oppositieleider Alexei Navalny naar verluidt in zijn cel. Is dit onverwacht?

“Helaas niet. We weten al een tijdje dat de gezondheid van Navalny erg slecht was. Volgens de gevangenisdirectie voelde hij zich na een wandeling onwel en zakte in elkaar. Pogingen tot reanimatie waren niet succesvol. Maandenlang werd hij vastgehouden in een gevangenis van ongeveer zestig kilometer afkomstig uit de poolcirkel, waar de levensomstandigheden naar verluidt onmenselijk waren. Zo leed hij aan ondervoeding. Ook was hij eerder veroordeeld tot negentien jaar gevangenisstraf onder een ‘speciaal regime’, maar andere straffen betekenden dat hem meer dan dertig jaar gevangenisstraf te wachten stond Begin december verdween hij plotseling uit een gevangenis in de regio Vladimir, waar hij een gevangenisstraf van dertig jaar uitzat op beschuldiging van extremisme en fraude, een straf die hij politieke vergelding noemde voor het leiden van de anti-Kremlin-oppositie. die tijdens het leven van Poetin zou worden vrijgelaten.

“In een video uit de gevangenis die in januari op sociale media circuleerde, leek hij uitgemergeld en met een kaalgeschoren hoofd. Waarschijnlijk stierf hij door ontbering. Maar je kunt dit gerust een politieke moord in slow motion noemen. Ook zijn gezondheid werd aangetast door een vermoedelijke vergiftiging met het zenuwgas Novichok door de Russische veiligheidsdienst FSB in 2020. Dankzij behandeling in Duitsland overleefde hij ternauwernood, waarna hij in januari 2021 dapper terugkeerde naar Moskou. Achteraf gezien heeft hij een fatale fout gemaakt door te durven terugkeren.”

Hoe belangrijk was Navalny voor de oppositie?

‘Heel belangrijk. Navalny was een voormalige nationalistische politicus, maar door de jaren heen werd hij een verbindende figuur van de anti-Poetin-oppositie. Het hoogtepunt van zijn politieke carrière kwam in 2013, toen hij 27 procent van de stemmen won in het burgemeesterschap van Moskou. verkiezingen, maar het Kremlin kan de feitelijke uitslag hebben gewijzigd omdat deze destijds zo populair was.

“Door zijn sterke karakter en charismatische imago wist hij lange tijd veel Russen te mobiliseren bij demonstraties, die altijd eindigden met zijn gemediatiseerde arrestatie. Vooral in 2011-2012 wist hij protesten uit te lokken door campagne te voeren tegen verkiezingsfraude en corruptie bij de overheid. Hij deed dat met een team medewerkers die als onderzoeksjournalisten werkten. Ze onderzochten de rijkdom die Poetin en zijn gevolg illegaal hadden vergaard. De filmpjes die hij maakte over de werkzaamheden in Poetins geheime villa, een soort flitsend paleis in wording, werden miljoenen keren bekeken op YouTube. “Het onthulde ook huizen en jachten die werden gebruikt door voormalig president Dmitri Medvedev.”

Wat betekent de dood van Navalny nu voor Poetin?

“Poetin bereikte wat hij wilde toen hij hem overplaatste naar een ‘speciaal regime’: het wegwerken van Navalny. Dit is een ander signaal dat het naar de bevolking stuurt: wie mij aanraakt, speelt met zijn leven. Dit is hoe Poetin denkt en handelt. Hij is in wezen een maffiabaas die zijn land bestuurt als een crimineel imperium met de veiligheidstroepen als huurmoordenaars. Zie ook de recente dood van de huurlingenleider Prigozhin, nadat hij met een muiterij zijn onvrede over de oorlog in Oekraïne had geuit, of de dood van veel zakenlieden die ‘plotseling uit het raam vielen’ omdat ze op de een of andere manier met se De botsing vond plaats in het Kremlin.

“Door Navalny de dood in te sturen, probeert Poetin de oppositie ook duidelijk te maken dat zij de komende jaren geen hoop mogen koesteren. Poetin begon onlangs campagne te voeren voor zijn vijfde termijn als president. In maart zijn er zogenaamd ‘verkiezingen’, maar er zijn geen kandidaten tegen. “Hij is nu de langst dienende Russische leider sinds Jozef Stalin en neemt steeds meer zijn toevlucht tot de terroristische technieken van zijn regime om zijn volk onder controle te houden.”

Hoe denk je dat de oppositie zal reageren?

“Het is nog vroeg, maar er zullen ongetwijfeld straatprotesten zijn in Rusland. De vraag is hoeveel mensen nog durven te demonstreren. De repressie in Rusland is momenteel zo groot, als gevolg van de oorlog in Oekraïne en strengere straffen, dat tegenstanders hun opties zorgvuldig afwegen. Tegenwoordig kunnen ze soms beter discreet protesteren op sociale media dan het risico lopen in een gevangenkamp in Siberië terecht te komen. Massale demonstraties kunnen echter niet worden uitgesloten. Op de lange termijn denk ik dat het Kremlin het symbool onderschat dat Navalny voor veel Russen is geweest. Als overleden martelaar van de oppositie zie ik dat hij gevaarlijker wordt voor Poetin dan toen hij wegkwijnde in zijn cel.”