Knap werk: kunstwerken vernevelen.

Het beeld van de vrouw die een duif loslaat, zal nog een jaar meegaan. Begin oktober kreeg het zijn jaarlijkse schoonmaakbeurt. Een ochtend met de Kunstwacht in Amsterdam-Oost.

Jaap Stam | Foto Frank Schoevaart

‘ZHet is in uitstekende staat”, zegt Jurn Bezemer terwijl hij de knielende naakte vrouw inzeept en een duif laat vliegen. Bezemer werkt bij de Kunstwacht, die ruim achthonderd kunstwerken in de openbare ruimte in Amsterdam onderhoudt. Deze dag zijn vijf werken aan de beurt. van kunst in Amsterdam Oost.

Het beeld aan het einde van het uitgestrekte gazon van de Radioweg is gemaakt van brons en staat op een voetstuk van Zweeds graniet. Het past perfect bij de omgeving, waarbij de hoge populieren een erewacht vormen. Het is jammer dat het uitzicht wordt ontsierd door een onleesbaar Pantar-café.

Geen harde straal toegestaan.

“Ik heb het gevoel dat ze schoner en zachter wordt”, zegt Bezemer terwijl hij de vrouw wrijft. Een sopje of een allesreiniger met een scheutje ontvetter doet snel zijn werk. Even later spuit Bezemer voorzichtig het mengsel van water en zeep, algen, mos en vogelpoep op het beeld. In jargon heet dit foggen; Een harde straal is niet toegestaan, omdat dit het beeld kan beschadigen. Deze keer hoef je niet te drogen of te waxen, misschien volgend jaar.

Het beeld heet ‘Peace’ en is in 1962 gemaakt door de Duitser Hans Reicher. Hij was de nazi’s ontvlucht en had zijn atelier in de Kinkerbuurt. De afbeelding is een van de laatste uitingen van Reicher, die in 1963 overleed. Vooral bij Luilak werd de vrouw in de beginjaren regelmatig een beschilderde beha aangetrokken, die snel verdween.

Het volgende voorwerp dat moet worden schoongemaakt zijn de negen geëmailleerde borden, gezeefdrukt met dierfiguren, organische vormen en letters. Ze hangen aan een keermuur aan de Oetewalerstraat, een zijstraat van de Linnaeusstraat. Op sommige plavuizen groeit klimop. “Knip gewoon de pony”, zegt Bezemer en trekt een heggenschaar uit het busje.

De borden zijn ontworpen door Ingrid Pasmans en hangen er sinds 1996. Na het wassen glanzen ze als nieuw. “Kleine ingreep, groot effect”, zegt Bezemer. Twee borden hebben een beschadiging ter grootte van een oude Reichsdaalder. Dit wordt de volgende keer gerepareerd, Bezemer neemt gekleurde stopverf mee.

Uw blauwe busje is een mobiele werkplaats, alle schoonmaakmaterialen en gereedschappen zijn aanwezig, evenals elektriciteit. Bezemer kan eenvoudige reparaties ter plaatse uitvoeren. Bij belangrijkere ingrepen wordt het kunstwerk naar het Kunstwachtatelier gestuurd. In maart van dit jaar werd het Lieverdje del Spui, met sokkel en al, overreden door een vrachtwagen en brak zijn hand. In Delft gerepareerd en twee maanden later vervangen. Twaalf jaar eerder brak de bruidegom zijn enkels, maar werd hij aangereden door een vrachtwagen.

Eenvoudige reparaties worden ter plaatse uitgevoerd.

Ook aan boord van de bus bevindt zich een tank van 500 liter met regenwater afkomstig van het dak van het Kunstwachtkantoor. Onder het kantoor bevindt zich een tank van twintigduizend liter waarin regenwater wordt opgevangen en gefilterd. Bezemer: “Het is beter voor het milieu en bevat vrijwel geen kalk, waardoor het zeer geschikt is om te reinigen.”

Bezemer werkt vrijwel het hele jaar door in Amsterdam. Hij houdt van zijn werk. Het ene moment staat hij op een brug met passerend verkeer, een uur later schuift hij zijn ladder uit in een park. Bezemer: ‘Als ik groen weer wit zou maken en dan tien meter terug zou lopen om het resultaat te zien, dan… wauw! Mooi.’

De Delftse Kunstwacht inventariseert, onderhoudt en restaureert 4.500 buitenkunstwerken in ruim honderd gemeenten. De Kunstwacht bezoekt de meeste een keer per jaar en soms meerdere keren. Elke vrijdag controleert Bezemer het Monument voor de Namen van de Holocaust aan de Weesperstraat en maakt de lampen en spiegels schoon. Corrigeert letters en cijfers die niet duidelijk leesbaar zijn en verwijdert afval en ander vuil. Vorige week moest hij menselijke uitwerpselen opruimen.

Voor Bezemer is het Monument der Namen “de kers op de taart”. ‘Het is een indrukwekkende plek, die eindeloze muren met al die namen. Ik ben er trots op dat ik dit kan volhouden. Geef niet op, elke week, maar maak er het beste van.’

De Kunstwacht verzorgt meerdere keren per jaar het rijksmonument op de Dam. Aan de vooravond van Dodenherdenking is Bezemer samen met twee collega’s drie dagen bezig met schoonmaken. De 22 meter hoge mast is bedekt met travertijn en wordt met stoom gereinigd. Travertijn is een kalksteen uit Toscane, een poreus materiaal dat een zorgvuldige behandeling vereist. De vloer wordt grondig gereinigd en ontdaan van kauwgom.

De Kunstwacht is 24/7 bereikbaar en kan direct reageren. Verschillende kunstwerken en monumenten in Amsterdam zijn onlangs beklad door pro-Palestijnse activisten en de Art Guard is het hele weekend bezig geweest met het verwijderen van graffiti.

Ook De Schreeuw in het Oosterpark wordt schoongemaakt. Het 4,5 meter hoge monument is ontworpen door Jeroen Henneman ter nagedachtenis aan de moord op Theo van Gogh, twintig jaar geleden in november. Bezemer schrobt modder van de bomen van het roestvrijstalen kunstwerk met een lange, flexibele borstel met zachte borstelharen die in bochten buigen. De stickerverwijderaar biedt uitkomst voor lijmresten van het plakband waarmee notities op De Schreeuw worden geplakt.

Een rollator stopt en volgt aandachtig de schoonmaakwerkzaamheden. Bezemer: “Soms zien voorbijgangers dat er een kunstwerk staat, alleen maar omdat ik aan het werk ben.” Je kunt hiervan een mooi voorbeeld geven. Eens kwam er een vrouw uit zijn huis aan de Churchilllaan, schuin voor een zes meter hoog beeldhouwwerk (‘Shifts’) waar hij aan werkte. ‘Plaats je een nieuwe afbeelding?’ vroeg de vrouw. ‘Nee,’ zei Bezemer, ‘ik ruim het op en het staat er al twintig jaar.’ De vrouw woonde daar nog tien jaar.

Aan het einde van de ochtend passeert Bezemer ‘Vrede’. “Ze is weer mooi”, constateert hij tevreden.