De ambities van de gemeente lijken werkelijkheid te worden: het autobezit in Utrecht daalt voor het eerst sinds jaren

“Als we naar het jaar 2040 kijken, hoe zal Utrecht er dan uitzien en hoe gaan we ons verplaatsen?” Deze vraag probeerde de gemeente drie jaar geleden te beantwoorden met het ‘Mobiliteitsplan 2040’. Dit document beschrijft alle soorten ambities waarmee de groei van de stad goed gemanaged moet worden. Wat is de huidige situatie?

Veel van deze ideeën zullen u bekend voorkomen, omdat ze al op grote schaal worden geïmplementeerd. In het plan staat bijvoorbeeld dat lopen, fietsen, openbaar vervoer en deelmobiliteit gestimuleerd moeten worden omdat dit ruimte bespaart ten opzichte van een eigen auto. In het mobiliteitsplan is ook vastgelegd dat alle bestemmingen voor automobilisten bereikbaar moeten zijn, maar dat dit niet altijd via de kortste of snelste route zal zijn. Vooruitkijkend naar 2040 wordt regelmatig gecontroleerd in hoeverre de voortgang in lijn blijft met de ambities. Hieronder volgt een reeks opvallende bevindingen uit de tussentijdse evaluatie, aldus de gemeente.

Auto

Voor het eerst sinds jaren is er een afname van het aantal particuliere personenauto’s in Utrecht. Dit komt tot uiting in het ‘Bewakingsplan Mobiliteit 2024’, een tussentijdse evaluatie van de gemeente om te kijken of zij op de goede weg is om de doelstellingen voor 2040 te behalen. Aangezien de cijfers voor 1 januari 2024 nog niet beschikbaar zijn, gaan we kijken op nieuwjaarsdag 2023. Op die datum stonden er in Utrecht 108.652 personenauto’s (ook huurauto’s) geregistreerd, dat zijn er maar liefst 34 minder dan in januari. 1 januari 2022. Daarnaast is het aantal inwoners in Utrecht in dezelfde periode met 6.242 inwoners toegenomen (op 1 januari 2022 woonden er 361.742 mensen in de stad, op 1 januari 2023 waren dat er 367.984 en op januari 2024 er waren 374.374 inwoners in Utrecht).

Deze daling is niet uniek voor Utrecht: ook in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag neemt het autobezit af. Als we het aantal auto’s per duizend inwoners analyseren, werd begin 2023 het laagste geregistreerd in Amsterdam (239), gevolgd door Utrecht (300), Den Haag (308) en Rotterdam heeft het hoogste aantal van de vier grote steden. personenauto’s (317). Het gemiddelde voor Nederland ligt veel hoger: 440 auto’s per duizend inwoners. Ten slotte zijn er in Utrecht grote verschillen in autobezit tussen de tien buurten van de stad. Vleuten-De Meern heeft met 92 procent het hoogste aantal inwoners met een eigen auto, gevolgd door Leidsche Rijn met 83 procent. Dit aandeel is met 37 procent het laagst in het stadscentrum, gevolgd in het oosten met 48 procent.

Fiets

Een ander populair vervoermiddel in Utrecht is uiteraard de fiets. In 2023 beschikken negen op de tien Utrechters over een tweewielig voertuig van dit type. De fiets is daarmee het meest gebruikte vervoermiddel binnen Utrecht. Zowel in 2023 als in 2022 zal 44 procent van de zogenaamde ‘binnenlandse verplaatsingen’ kiezen voor de fiets. Ongeveer 33 procent van de Utrechters die binnen de stadsgrenzen reisden, deed dat in 2023 te voet en 17 procent koos voor de auto. In 2023 reisde slechts 4 procent van de inwoners met het openbaar vervoer binnen Utrecht. Sinds 2018 is het gebruik van zowel de auto als het openbaar vervoer binnen de stad zeer licht gedaald, en dit geldt ook voor de fiets. In 2018 en 2019 werd de fiets in ongeveer 47 procent van de gevallen gebruikt voor interne verplaatsingen, maar in 2020 en 2021 kelderde dit aandeel naar ongeveer 42 procent. In deze coronajaren zijn we overgestapt van fietsen naar lopen en in 2023 zal een groter deel van de Utrechters ervoor blijven kiezen om te lopen dan vóór het coronavirus.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Zo’n 78 procent van de Utrechters rijdt zelf op de fiets, terwijl 18 procent over een compatibele fiets beschikt en 1 procent over een Speed ​​Pedelec (een elektrische fiets met trapondersteuning tot 45 kilometer per uur) beschikt. In de stadsdelen Oost en Noordoost is het percentage Utrechters met een eigen fiets met 96 procent het hoogst, terwijl dit in Overvecht met 76 procent het laagst is. Sinds enkele jaren worden alle fietsers die via de Hogeweidebrug, De Meernbrug, Dafne Schippersbrug, Amsterdamsestraatweg, Archimedeslaan en Weg tot de Informatie passeren geteld. Daaruit bleek dat in 2023 op weekdagen gemiddeld 63.000 fietsers door deze zes plaatsen zouden passeren. Ten opzichte van 2022 betekent dit een stijging van 7 procent. “Naarmate de stad groeit, groeit ook het aantal fietsers”, luidt de monitor.

Gedeelde voertuigen

Terwijl het aantal particuliere voertuigen in 2023 daalde ten opzichte van 2022, nam het aandeel autodelen juist toe. Zo waren er in 2022 844 deelauto’s die met een aanvraag geopend kunnen worden en een jaar later waren dat er 977. Dit betekent dat Utrecht in 2023 266 deelauto’s heeft voor 100.000 inwoners. Dit is het hoogste cijfer na Amsterdam, waar er 311 deelauto’s per 100.000 inwoners zijn. In Den Haag en Rotterdam ligt dit cijfer veel lager, met respectievelijk 105 en 95 deelauto’s per 100.000 inwoners. Kanttekening bij deze cijfers is dat het alleen om auto’s gaat die te openen zijn met een app op je smartphone. Voertuigen waarbij nog een sleutel nodig is om de deuren te openen, zijn niet inbegrepen.

“Wij schatten dat er naast de 977 deelauto’s die met een app te openen zijn, er structureel een aanbod is van circa 250 tot 350 particuliere deelauto’s die niet met een app te openen zijn.” In 2023 had 13 procent van de Utrechters iemand in huis die autodeelde. Dit zijn voertuigen die worden aangeboden door commerciële bedrijven zoals Greenwheels en MyWheels. In 21 procent van de gevallen werd de auto uitgeleend aan een bekende, zoals buren of familieleden. Volgens de gemeente valt dit ook onder het gebruik van deelvervoer. Het gebruik van autodelen is relatief hoog in het stadscentrum (27 procent), het noordoosten en oosten (beide 24 procent) en het westen (23 procent). Hieronder valt niet het informele gebruik van een auto door bijvoorbeeld buren of vrienden. Het carpoolen is het laagst in Vleuten-De Meern (5 procent) en in Overvecht (8 procent).

In Utrecht groeit niet alleen het aantal deelauto’s, maar ook het aandeel elektrische deelbakfietsen. Op 1 januari 2024 waren er 180 van dergelijke bakfietsen in de stad, 30 meer dan een jaar eerder. Begin dit jaar waren er verspreid over de stad ook 1.000 elektrische deelfietsen en dit aantal is in een jaar tijd verdubbeld. De niet-elektrische OV-fiets blijft echter het populairst in de stad. Zo had 36 procent van de Utrechters iemand in huis die een van deze fietsen gebruikte. Bij 11 procent maakte iemand in het huishouden gebruik van een gedeelde elektrische fiets (zoals TIER) en bij 7 procent van een gedeelde elektrische bakfiets (zoals Cargoroo).

Bevolking

Tenslotte noemde de gemeente de groei van het aantal inwoners ‘een interessante ontwikkeling’. Het werd hierboven al genoemd, maar het aantal inwoners van Utrecht is vanaf 1 januari 2023 tot nieuwjaarsdag een jaar later met 6.390 personen toegenomen. Dat is een stijging van zo’n 1,7 procent en de sterkste stijging sinds 2009. En de stad blijft groeien. “Utrecht is een aantrekkelijke stad. Dat merken we aan het groeiend aantal bewoners en bezoekers”, aldus de monitor.

De verwachting is dat het aantal inwoners zal groeien naar ruim 470.000 mensen in 2040, bijna 100.000 meer dan nu. “De grotere verdichting van de stad maakt het noodzakelijk om de beschikbare ruimte op een andere manier te gebruiken. Om onze groeiende stad gezond en bereikbaar te houden, geven we prioriteit aan schone transportmiddelen die zo min mogelijk ruimte in beslag nemen.” Gezien de cijfers lijkt deze doelstelling stukje bij beetje gerealiseerd te worden. De vraag is uiteraard of deze trend zich zal voortzetten.