Na vijftig jaar is er nog steeds behoefte aan een opvangcentrum voor huiselijk geweld

Onlangs werd het jubileumfeest gevierd. Maar vijftig jaar na de opening van het eerste officiële opvangcentrum in Amsterdam is er weinig reden tot vreugde. De opvang bij huiselijk geweld is nog steeds relevant. Binnenkort wordt in Amsterdam een ​​tweede vestiging geopend van wat nu Oranje Huis heet.

“Amsterdam is straks de eerste stad in Nederland met een tweede huis en dit is de eerste uitbreiding sinds lange tijd”, zegt Leonie Hutten van Jouw Groep in AT5. Maar het kan niet anders, zegt hij.

De vraag naar huisvesting is zo groot dat er in crisisopvangcentra doorgaans alleen ‘noodbedden’ beschikbaar zijn voor iemand die dringend zijn huis moet verlaten. Hutten: “Hoewel het nieuwe Oranje Huis maar acht plaatsen toevoegt, hopen we dat vrouwen hierdoor eerder een plek kunnen bemachtigen.”

Anita Aerts stelde begin jaren zeventig samen met een groep andere jonge vrouwen voor om vrouwen op te vangen in speciale woningen in geval van huiselijk geweld. Aerts had het idee opgepikt tijdens een reis naar Engeland. “Toen wisten we: dat willen wij ook”, zegt hij nu.

Samen met een groep ‘beroepskrakers’ vestigde hij zich in 1973 in een pand in de binnenstad en begon daar met het verzorgen van tijdelijke huisvesting. Kort daarna wees de gemeente een locatie aan voor het eerste officiële onderkomen, dat in 1974 werd geopend nabij het Amstelstation.

“Het waren stapelbedden in een grote kamer, met nog twee of drie plekken”, zegt Aerts. “De één arriveerde met alle benodigde documenten, maar de ander is feitelijk van huis weggelopen toen de nood hoog was en kwam wanhopig naar ons toe. Ondertussen hebben wij zelf besloten wat we moesten doen.”

Jarenlang werd niet bekendgemaakt waar de schuilplaatsen zich bevonden. Ze bevonden zich op geheime plekken, om te voorkomen dat mannen de plek zouden ontdekken waar vrouwen en kinderen zich schuilhielden.

Om dezelfde reden werden er ook schuilplaatsen verspreid over de steden. Dat beleid is in 2011 teruggedraaid. Er zijn nog steeds anonieme woningen, maar ook permanente woningen waarvan de locatie bekend is. Er zijn ook aparte huizen waar volwassenen en kinderen kunnen verblijven. Een groot verschil met vroeger is dat er in alle gevallen direct hulp beschikbaar is.

“Maar huiselijk geweld komt voort uit relaties, en een relatie gaat niet zomaar kapot”, legt Hutten uit over de inspanningen van zorgverleners. Mogelijk is ook de ‘dader’ van het huiselijk geweld erbij betrokken. “We waren heel bang dat de daders boos zouden worden aan de deur, maar dat valt mee”, zegt Hutten. Het benadrukt dat slachtoffers moeten accepteren dat daders meedoen aan de hulpverlening.

Eveline (achternaam bekend bij de redactie) woont sinds ongeveer een jaar met haar kinderen in het Oranje Huis in Amsterdam. Vrouwen, en soms ook mannen, wonen er en zijn slachtoffer van huiselijk geweld, zegt ze. Zelf is zij zowel geestelijk als lichamelijk mishandeld.

Het begon jaren geleden met het beheersen van zijn leven. “Zoiets komt voorbij en je hebt het in eerste instantie niet door”, zegt Eveline. “Het begon met telefoontjes en sms’jes waarin hij zei dat hij niet wilde dat ik met bepaalde mensen uitging; hij wilde dat ik op zoek ging naar een andere baan.”

Na verloop van tijd veranderde die controle in fysiek geweld: “Wat begon als een ruzie, veranderde in een ruzie, gevolgd door een klap. Een klap veranderde in een trap, en tegen het einde lag ik op de grond toen hij me sloeg” Ik had hem bij zijn nek tegen de muur gegooid.” “

Daarom leeft ze nu gescheiden van haar partner. Toch vindt hij het belangrijk dat zij betrokken zijn bij de zorg, vooral voor hun kinderen: “Mijn kinderen beseften wat er gebeurde en raakten verwikkeld in ruzies. Maar hij heeft de kinderen niets aangedaan en ze houden ook van hun vader.” Daarom denk ik dat het een grote vooruitgang is om hem erbij te betrekken”, zegt hij. “Al is dat voor mij soms heel lastig.”

Volgens initiatiefneemster Anita Aerts is het goed dat er meer plekken bijkomen: “Als dat meer mensen helpt, kan dat alleen maar positief zijn.” Volgens haar is de hulpvraag veranderd: “Vroeger was er alleen geweld als dader en slachtoffer samen waren. Met alle sociale netwerken van tegenwoordig zijn er veel meer vormen van geweld. En al weet je niet altijd wat u kunt doen: “Het is geen reden om niets te doen.”