Onderzoekshitte: lekker warm in de winter, oven in de zomer

Een vrijdag in juni is niet meer zo warm als een paar dagen ervoor. Maar Zonneoord van Bouwlust doet zijn naam eer aan. De appartementencomplexen uit circa 1960 zijn overzichtelijk en zonovergoten. De woningen zijn licht door de hoeveelheid glas, maar ook warm. In deze tijd van het jaar zijn trappen verticale kassen die moeilijk te ventileren zijn.

Marisol Henrietta (32) doet de deur open met haar 2-jarige zoontje in haar armen. “Ik woon hier goed, maar het is warm. Aan de woonkamerzijde loopt de temperatuur in de zomer snel op tot zo’n 28 graden Celsius. Toen vluchtte hij terug. Daar is het koeler.” Henrietta is geboren op Curaçao. “Daarom zeggen de buren: dat kun je wel aan, want je bent het gewend. Maar dat is niet waar. Er is altijd wind op de Antillen. Dat zorgt voor verkoeling. Hier is het anders.”

Kwetsbare mensen ouder dan 85 jaar

Er zijn miljoenen huizen zoals die van Marisol Henrietta door heel Nederland. Woningen met een hoog risico op hitte en thermische stress voor bewoners. Dat blijkt uit onderzoek van het journalistieke platform Investico en diverse media, waaronder La Haag Centraal. In Den Haag wonen 378.000 van de 562.800 inwoners in een huis dat risico loopt op hitte; dat wil zeggen, 67,3 procent van alle inwoners. Van hen zijn 6.300 mensen ouder dan 85 jaar, waardoor ze bijzonder kwetsbaar zijn voor hoge temperaturen. De andere grote steden krijgen vergelijkbare percentages. In Nederland wonen 9.719.400 mensen in huizen met een hoog hitterisico, meer dan de helft van de totale bevolking.

Er is wellicht enige ruimte voor kritiek op deze cijfers, omdat ze gebaseerd zijn op gegevensonderzoek en niet op fysieke inspecties; dat zou ook niet mogelijk zijn. Sinds 1 januari 2021 wordt tegelijk met het aanvragen van een energielabel ook het risico op temperatuuroverschrijding berekend: de TO-Juli. Dat risico is samengevat in een getal. Hoe hoger het getal, hoe groter het risico dat een woning te warm wordt. Voor nieuwbouw bestaat er een echte norm: als de TO-joule groter is dan 1,2, mag een woning niet opgeleverd worden. Zo is het bijvoorbeeld nodig om de ramen op een andere plek te plaatsen, zonwering of airconditioning te installeren.

Dat risicogetal is het resultaat van een ingewikkelde berekening, het is niet mogelijk om het zomaar om te rekenen naar graden. Maar wat enige houvast biedt, is de regel in de huurprijswetgeving dat een huis niet langer dan 300 uur per jaar boven de 26,5 graden mag zijn. Als het meer is, geldt het als een ‘defect’.

Goed geïsoleerd

Zonneoord valt op als een van de plekken in Den Haag met veel huizen waar het te warm is. Het verrassende is dat veel van deze woningen een hoog energielabel, A, hebben en dus goed geïsoleerd zijn. Een adres dat extreem laag scoort in de data is De Bras in Ypenburg. A+++ label, maar extreem risico op temperatuuroverschrijding. Het overeenkomstige cijfer is 18,7, terwijl 1,2 de limiet is.

In en rond Zonneoord werkt bouwbedrijf Constructif aan een ingrijpende renovatie van de 264 wederopbouwappartementen in opdracht van eigenaar Hof Wonen, voorheen Vestia. Hier tussen de flatgebouwen weerklinkt het geluid van bouwmachines en daar het geraas van wegwerkers. De gehele gevels zijn vervangen door goed geïsoleerde panelen met dubbel glas: energielabel A en HR+++ glas. “Dat hebben ze bij mij ook gedaan”, zegt Marisol Henrietta. “Het is prachtig geworden. Maar tegelijkertijd is het ook warmer. In de winter is het prima, maar in de zomer zijn deze vloeren een oven.”

Hof Wonen erkent dat er een probleem is. Woordvoerder Yasmijn van Lierop: “Wij verduurzamen onze huizen in Oorden. Wij verbeteren onder andere de isolatie en ventilatie. Goede isolatie zorgt ervoor dat de woning in de winter warm blijft en er minder verwarming nodig is. Op warme dagen worden ramen en deuren meestal geopend om de woning te ventileren. Door te ventileren en warme lucht de woning binnen te laten, wordt de woning verwarmd. Dankzij een goede isolatie blijft deze warmte in huis.”

Interactieve hitterisicokaart Zuid-Holland

Het bedrijf Staedion, momenteel het grootste in Den Haag, zegt de afgelopen jaren vijf à zes klachten te hebben ontvangen over overmatige hitte in woningen. De problemen van vocht en tocht zijn vele malen groter. Volgens vastgoedtechnisch directeur Fattah Kabbaj wordt er momenteel bij grote renovatieprojecten rekening gehouden met hittestress. Staedion heeft zichzelf een soort norm gesteld: “Het is goed dat de temperatuur in minder dan 450 uur per jaar boven de 27 graden komt. Maar tussen de 450 en 1000 uur is ook acceptabel. Matig is meer dan 1000 uur en slecht als het meer dan 2000 uur bedraagt. “Voor verbouwingen willen we onder de 450 uur blijven.” Dit is dus veel flexibeler (en warmer) dan de normen van de huurprijswetgeving.

“Wij zorgen voor de isolatie, maar besteden te weinig aandacht aan ventilatie en zonwering”, zegt Tjerron Boxem van Havensteder in Rotterdam. Sinds vorig jaar wordt hier het hitteprobleem actief in kaart gebracht. Maar dat is uitzonderlijk. Slechts een vijfde van de woningcorporaties heeft hittestressbeleid, aldus De Groene Huisvesters, een groep woningcorporatiebeheerders die zich bezighoudt met duurzaamheid. Staedion en Hof Wonen zijn geen lid van deze groep, Haag Wonen wel.

Meer tropische dagen

Opvallend is dat ondanks de klimaatverandering het broeikasprobleem nog steeds niet echt op de kaart staat. Onbedoeld gebeurt het tegenovergestelde. Door het grote belang dat wordt gehecht aan de isolatie van woningen en het plaatsen van dubbele beglazing, neemt het warmteprobleem toe. Bewoners profiteren van dit soort maatregelen, vooral in de koudere seizoenen. In de zomer draagt ​​duurzaamheid bij aan een ongewenste stijging van de temperatuur in huis. Landelijk heeft bijna 40 procent van de woningen die te warm zijn een energielabel A of hoger.