Utrecht 60 jaar geleden: herdenking van Paul Kruger

De geschiedenis van de plechtige Krugerherdenking in de voortuin van Huis Oranjelust in Utrecht, die sinds 10 oktober 1952 jaarlijks wordt gehouden, gaat terug tot 1925, toen ook de honderdste verjaardag van de geboorte van deze grote Zuid-Afrikaan werd gevierd. 10 oktober op het station van Pretoria met de onthulling van een standbeeld van Kruger door de jonge kunstenaar Anton van Wou uit Nederland. Dit werd op donderdag 2 juli 1964 gemeld door het Utrechtsch Nieuwsblad.

Pas op 10 oktober 1954 kon de slotceremonie plaatsvinden op het kerkplein van Pretoria, de locatie waar het monument altijd al gepland had gestaan.
Dr. Daniel Francois Malan, de nieuw benoemde premier, heeft hier – in het centrum van de stad, tegenover het regeringsgebouw van de voormalige republiek – het gigantische monument ingehuldigd en onze toenmalige premier, Dr. W. Drees, gaf een hartstochtelijke toespraak. feestelijke toespraak ter ere van de grote pionier, wiens moedige voorbeeld velen zou inspireren.
Het eeuwfeest van Kruger in 1925 had ook gevolgen voor ons land. De voorzitter van de Utrechtse afdeling van de Nederlandse Algemene Conferentie, F. Kroon, startte een campagne om ook in Nederland een monument voor Kruger op te richten, in de stad waar hij het langst woonde tijdens zijn verblijf in Nederland als balling.
Na enige moeilijkheden, die ontstonden doordat in andere steden tegelijkertijd soortgelijke plannen werden bedacht, werd hier een Krugercomité gevormd, bestaande uit 10 leden, waarvan er momenteel slechts twee in functie zijn, namelijk mevrouw GHM van Arkel en de heer HG. Hammacher, die in 1963 met pensioen ging als directeur van de Bank van Slavenburg.
De heer Hammacher ontving onmiddellijk een vrij aanzienlijk bedrag, maar helaas niet genoeg om de plannen voor het standbeeld uit te voeren. Ondertussen ontwierp beeldhouwer Isabella van Beeck Calkoen op verzoek van de Zuid-Afrikaanse vereniging belangeloos een bronzen plaquette met Krugers portret in reliëf. Dat is de plaquette die op het monument voor het Krugerhuis aan de Maliebaan is geplaatst.
Zelfs na 1945 maakte de devaluatie van de munt het onmogelijk de oorspronkelijke wens van de commissie om een ​​koninklijk standbeeld te maken te verwezenlijken. En nu staat daar, in de voortuin van het huis Maliesingel 89, waar Kruger ruim tien maanden heeft gewoond, een bescheiden monument, waarvan de sokkel – eveneens belangeloos – is ontworpen met lichtgekleurde Franse kleisteen door architect mevrouw HE Hulst-Alexander.
De gezant van de Unie van Zuid-Afrika in Nederland, de heer PL Hoogerhout, heeft het monument op 10 oktober 1952 ingehuldigd. Jaarlijks zijn medewerkers van de afdeling gemeentelijke parken verantwoordelijk voor het op de juiste manier planten van bloemen.
De leerlingen van de christelijke school in Rehobo noemden hun schoolvereniging Paul Kruger, en onder de Utrechtse padvinders bestaat ook een bloeiende Paul Kruger-groep. Uiteraard bleef het stadsbestuur niet ver achter en wilde een straat en een brug naar Paul Kruger vernoemen om de herinnering aan oom Paul in de toekomst levend te houden.