Na turbulente start is slavernijherdenking ‘een dag van bezinning en dankbaarheid’

In het Amsterdamse Oosterpark is veel bedrijvigheid. Het lied ‘We Will Overcome’ wordt gezongen. En de honderden bezoekers applaudisseren dankbaar, lang en bijna enthousiast de sprekers tijdens de nationale herdenking van het transatlantische slavernijverleden. Want de slavernij mag dan ruim 160 jaar geleden, officieel in 1863, zijn afgeschaft, maar de littekens branden nog steeds in de zielen van de nakomelingen. “Voor mij is dit een dag van bezinning en dankbaarheid”, zegt Ali’jah Severin, leider van Warimbo Krioro, een twintigkoppige muziekgroep die vanaf het Amstelstation naar het Oosterpark kwam om muziek te maken. “Ik word emotioneel als ik denk aan wat mijn voorouders hebben meegemaakt, maar ook aan wat mijn ouders en grootouders hebben meegemaakt toen ze vanuit Suriname naar Nederland kwamen en hier de weg voor mij plaveiden. Ik kan namelijk niet zeggen dat ik rijk ben, maar ik eet en drink elke dag en dankzij mijn werk bij het Leger des Heils weet ik wat het betekent om niemand te hebben die er voor je is.

Aretha Kross, uit de Amsterdamse Indische Buurt, kwam ook met haar achtjarige dochter naar het park, beiden prachtig gekleed in kleurrijke kimono’s en hoofddoeken. Vanochtend sprak hij op de school van zijn dochter over de geschiedenis van de slavernij, over hoe een gedeelde geschiedenis kan helpen ‘ongelijkheid en uitsluiting’ te begrijpen. ‘Heb je er ooit over nagedacht wat je vandaag de dag nog kunt merken van het slavernijverleden?’ vroeg hij aan de kinderen.

Delegatie

Het aftredende kabinet zal op zijn laatste werkdag met een grote delegatie de herdenking bijwonen. Aftredend premier Mark Rutte legt een krans en Robbert Dijkgraaf, aftredend D66-minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, stelt in een gepassioneerde toespraak dat hij het afgelopen jaar als coördinerend minister van het herdenkingsjaar heeft leren kijken naar de verhaal vanuit een ander perspectief. ‘Ik dacht dat ik het ongeveer wist. Maar ik moest leren hoe eenzijdig mijn kennis was, hoe smal mijn eigen bubbel was, hoe diepgeworteld en alomtegenwoordig racisme en discriminatie in het heden waren en hoeveel ongelijkheid daar nog steeds elke dag uit voortvloeit. Hij prijst de overdracht van culturele tradities en ook het ‘onverwoestbare koord van verzet’. Immers: “Zonder het verzet van u en uw voorouders, en zonder het doorzettingsvermogen van docenten, onderzoekers, activisten en vele anderen, zou het jaar van de herdenking en de excuses van premier Rutte en de koning nooit hebben plaatsgevonden.” Applaus.

PVV’er Martín Bosma is er niet; De uitnodiging aan de huidige voorzitter van de Tweede Kamer is ingetrokken vanwege zijn eerdere kleinerende opmerkingen over de noodzaak van de herdenking. “Heel jammer”, noemt het probleem Linda Nooitmeer, voorzitter van het Nationaal Instituut voor de Geschiedenis en Erfenis van de Nederlandse Slavernij. “De aanloop naar deze herdenking was op zijn zachtst gezegd verontrustend en ongemakkelijk.”

Bevolkingstheorieën

Zonder Bosma’s PVV te noemen lijkt het erop dat zijn partij in de nationale herdenking symbool staat voor alles waar de nazaten uit het slavenverleden nog zeggen tegen te moeten vechten. Bijvoorbeeld in de toespraak van de burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema. Ze pleit ervoor de geschiedenis onder ogen te zien. “Pijn is van generatie op generatie doorgegeven. Omdat de geschiedenis van de slavernij al een hele tijd stil ligt. Omdat pijn die wordt ontkend, niet kan genezen. Omdat oude wonden besmet zijn met bevolkingstheorieën, blanke superioriteitsdenken en xenofobie.” Grote bijval.

Volgens Halsema is de herdenking niet alleen bedoeld voor de nazaten van het slavenverleden, maar voor alle Nederlanders. “Want een land dat slechts de helft van zijn geschiedenis wil kennen, is een onvolmaakt land. “Iedereen die de lof zingt van een onbevreesde zeeheld, maar een schande uit het nationale verleden niet durft te confronteren, is een verliezer.” Hij prijst de ‘vastberaden’ mensen die strijden ‘tegen de haat’ en die erin zijn geslaagd ‘Zwarte Piet bijna volledig uit onze steden te laten verdwijnen’. En aan die andere mensen in Nederland, die de vooruitgang willen terugdraaien, die er trots op zijn de andere kant op te kijken, de pijn van anderen te ontkennen, zou ik willen vragen: waarom? Ze nemen toch niets van je af?

Het was een mooie herdenking, vertelt Carlo Lambert, een gepensioneerde uit Amsterdam, achteraf. “Het mooie is dat er veel hoogwaardigheidsbekleders zijn.” Geboren Surinamers waarderen ‘de essentie’ van de herdenking. De feestelijke aspecten interesseren hem minder. “Sommigen beschouwen deze dag als een uitweg. Ze komen vooral voor de sfeer. Maar waar het om gaat is dat we van de geschiedenis leren.”

Delen





E-mail de redacteur