‘Strategie is een slecht woord in Den Haag’

Micky Adriaansens (VVD) kreeg de vreemdste waarschuwing van een partijlid, vlak voordat hij in januari 2022 minister van Economische Zaken en Klimaat werd. “Een oud-minister vertelde mij: ‘Er zijn maar twee goede dagen waarop je minister wordt’ , de eerste en de laatste’. Ik dacht: nou, dat gaat mij niet gebeuren. Ik genoot zelfs meer dan verwacht van de debatten.”

Het was helemaal niet saai. Tweeënhalf jaar later zit haar taak als bestuurder erop: een tumultueuze periode waarin Nederland herstelde van de coronapandemie, verwikkeld raakte in een geopolitieke handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China, en er oorlogen uitbraken in Oekraïne en Gaza. . Micky Adriaansens trok als demissionair minister al miljarden uit om de vervuilende fabrieken van Tata Steel te verduurzamen en leidde Operatie Beethoven, een kapitaalinjectie van € 2,5 miljard voor de Brainportregio in Brabant.

Industriebeleid was vanaf dag één zijn missie, zegt Adriaansens op een terras in Utrecht, vlak voor zijn laatste kabinetsvergadering. “We hebben de industrie echt nodig om welvaart te verwerven. Het vertegenwoordigt 15 procent van ons bruto binnenlands product, samen met veel kleine leveranciers. Deze bedrijven zijn nodig om ervoor te zorgen dat we over twintig jaar Nederland niet alleen kennen van de Keukenhof. De Keukenhof is toch prachtig? Maar we moeten het geld eerst verdienen voordat we het uitgeven, dat is mijn mantra.”

Als open handelsland heeft Nederland weinig belang bij staatssteun. Zijn die extra miljarden echt nodig om bedrijven als ASML winstgevend te houden?

“Dankzij ASML staan ​​we op de wereldkaart, maar de groei in Nederland is niet meer evident. De regio’s om ons heen zijn bezig met een inhaalslag en ook Amerika en Azië investeren veel meer. Dat is zorgelijk, ook voor de normen en waarden die we hier hebben: die komen onder druk te staan ​​als China onze hard- en software gaat bepalen. Je moet dus een strategie hebben, een slecht woord in Den Haag. En zijn eigen industriebeleid; Nog zo’n besmet woord, want in het verleden is het misgegaan met de staatssteun aan de scheepswerven en Fokker.” Adriaansens nam zelf als plaatsvervangend conservator deel aan het Fokker-faillissement in 1996.

Recente pogingen om een ​​chipfabriek van TSMC naar Nederland te halen mislukten. Dat was voor Duitsland, dat 5 miljard euro aan subsidies betaalde. Daar kun je toch niet mee concurreren?

“Dat plan werd eigenlijk geannuleerd voordat ik aantrad. Hij paste ook niet in onze samenleving. Je kunt niet zomaar vanuit het niets het roer omgooien en ergens een moderne fabriek bouwen. Dan wordt het ad hoc beleid. In Duitsland en Frankrijk kan dit wellicht wel, in Nederland niet. Dit is een polderland waar beslissingen onderling worden besproken totdat er voldoende draagvlak is. De Brainportregio in Brabant is een klassiek voorbeeld van het nieuwe industriebeleid. De reden dat Operatie Beethoven succesvol was, is niet omdat er ASML bij betrokken was, maar omdat er een lokale en regionale gemeenschap is die al jaren samenwerkt, met honderden kleine MKB-bedrijven eromheen.”

Zitten er nog meer van dit soort stimuleringsprojecten in de pijplijn?

“Er zijn regio’s die ‘Beethoven’ willen volgen: het Chopin-project, of Rieu of Leonardo… Maar dat kan niet van de ene op de andere dag gebeuren. Beethoven is gebaseerd op een plan waar de regio al tien jaar aan werkt en past in de langetermijnstrategie van Nederland. Het gaat om cruciale technologie, een innovatieve industrie en nationale veiligheid. Beethoven zegevierde omdat het verhaal logisch was. Als ik deze discussie zou moeten voeren om het ondernemingsklimaat te verbeteren en Tata duurzamer te maken, wacht dan maar even de reacties af. Maar ASML… iedereen is er dol op. Net als het Nederlandse team.”

Hoe Nederlands is Brainport als die regio zich uitbreidt naar Vlaanderen of zelfs Aken in Duitsland? Is dat de bedoeling?

“Dat is toch een mooie driehoek van innovatie? Dit is hoe je het moet zien. Ik sprak hierover met eurocommissaris Breton (Interne Markt): Beethoven is een Europees verhaal, samen met Duitsland en met onderzoeksinstituut IMEC in Leuven. Frankrijk wil ook met ons samenwerken. Maar toen Macron onlangs aankondigde dertigduizend kennisimmigranten uit India naar Frankrijk te willen halen, dacht ik even: wat doet hij nu? Dan zie je dat ze nog steeds achter Nederland staan.”

Belastingmaatregelen waarvan ondernemers zeiden dat ze het ondernemingsklimaat bedreigden, zijn mede dankzij u teruggedraaid. Welke rol heeft ASML hierin gespeeld?

“Deze maatregelen treffen alle beursgenoteerde bedrijven, niet alleen ASML. Maar ASML bleek een geschenk, want het bedrijf maakt zich duidelijk kenbaar: het kwam mij erg goed uit dat (toen nog ASML-topman) Peter Wennink eerder dit jaar zoveel sprak. Bedrijven moeten verbindingen blijven leggen met de politiek. Er is niet alleen druk om iets gedaan te krijgen, maar ook om ervoor te zorgen dat de overheid begrijpt wat er nodig is. Als EZK hadden we ook meer moeten doen om Nederland beter uit te leggen. Je kunt zeggen: ‘Dit is goed voor je!’, maar als bijvoorbeeld andere politici daar niet zo over denken, dan doen we blijkbaar iets verkeerd.”

Weet jij al wat je gaat doen na je laatste dag als minister?

“Dat weet ik nog niet. Ik maak het af tot de laatste seconde, op 2 juli doe ik de deur achter me dicht. Ik ga veel koppen koffie drinken en heb in ieder geval tijd om meer te sporten: vijf kilometer hardlopen drie keer per week in “De afgelopen jaren kon ik het maar één keer per week doen.”

Delen





E-mail de redacteur