Begassing en verstikking: kunst met een boodschap in het Centraal Museum

Donderdag 4 juli opent de grootschalige groepstentoonstelling Spray and Smother: Art with a Message in het Centraal Museum in Utrecht. Deze zomertentoonstelling richt zich op de onderbelichte artistieke disciplines graffiti en textielkunst, van graffiti-tags van jonge makers tot werken van iconen als Keith Haring en Sheila Hicks. Squirting and Choking zal slechts negen weken beschikbaar zijn, van 4 juli tot 8 september 2024.

Bart Rutten, artistiek directeur van het Centraal Museum: “Textiel en graffiti zijn twee kunstvormen die hun wortels hebben in de samenleving: of ze nu politieke meningen uiten of mensen verbinden. Met het uitgebreide programma aan aanvullende activiteiten hopen wij dat de komende weken veel inwoners van Utrecht en daarbuiten kennis zullen maken met beide disciplines, maar ook met elkaar. Verder ben ik bijzonder trots op de talrijke samenwerkingen binnen deze tentoonstelling waarin we hoogwaardige internationale kunst verbinden met herontdekkingen uit onze eigen collectie.”

graffiti kunst
Spraying and Stitching bevat kunstwerken en installaties die vanwege hun omvang doorgaans niet worden getoond. Zo is er een enorm doek (4 bij 8 meter) van Keith Haring uit zijn eigen collectie te zien. Hoewel Haring nu wordt beschouwd als een van de beroemdste kunstenaars van de vorige eeuw, begon hij zijn carrière in de jaren tachtig met het plaatsen van graffiti-tags in de metro van New York.
Met het werk 20 april 2023 (Continental Army Plaza, Brooklyn) laat Esteban Jefferson de politieke lading zien die graffiti kan overbrengen. Op het doek is het standbeeld van president George Washington in New York afgebeeld, dat tijdens de Black Lives Matter-protesten in 2020 een grote hoeveelheid kleurrijke graffiti-tags kreeg. De titel van het werk verwijst naar het moment waarop Jefferson beseft dat deze vorm van verzet niet kan ‘weggenomen’, en dat één persoon met slechts een beetje verf een geweldig statement kan maken.
Ook buiten de tentoonstellingszalen is graffiti te vinden: in de cafetaria van het museum hangen bijvoorbeeld werken van graffitikunstenaar FUTURA2000.

Textiel kunst
Spraying and Stitching toont textielwerken van internationale grootheden als Sheila Hicks, Igshaan Adams en Sonia Gomes. In de ruimte tussen de tentoonstelling bevindt zich de Borduurtuin van Jolanda Schouten. De kunstenaar nodigt bezoekers uit om samen met haar een tuinkleed te maken. Ook is het eerdere borduurproject Let’s Grow Flowers Not Wall (2023) te zien, waarin Schouten samen met ruim 450 Utrechters een gezamenlijk kunstwerk maakte.
De spraakmakende acquisitie Raad eens wie er ook komt eten? van Patricia Kaersenhout is voor het eerst te zien in het Centraal Museum. De installatie is een reactie op Judy Chicago’s iconische werk The Dinner Party (1974-79) en gebruikt textielwerk om zestig gekleurde vrouwen uit de wereldgeschiedenis onder de aandacht te brengen.

Faciliteiten
In de tentoonstelling zijn verschillende ruimtelijke installaties te zien, zoals het werk Walk the Line van Nadia Kaabi-Linke. Het interactieve kunstwerk bevat honderden kilometers kabel – de afstand van een van de gevaarlijkste ontsnappingsroutes van Noord-Afrika naar Italië. De installatie groeit elke dag terwijl bezoekers rond twee kolommen met gekleurde koorden lopen. Speciaal voor het Centraal Museum ontwikkelde Kaabi-Linke een nieuwe versie van het werk.

Samenwerkingen en activiteiten
Crafting Resistance Collective en Creative Lab Utrecht zijn mede verantwoordelijk voor de samenstelling van de tentoonstelling en bieden samen met andere partners een uitgebreid activiteitenprogramma aan, waarvan een groot deel plaatsvindt in de tentoonstellingsruimtes.

Utrechts Creatief Laboratorium
Voor Spuiten en stiken nodigt Creative Lab Utrecht (CLU) graffitikunstenaars en straatartiesten uit om live murals te maken in de beurshallen. Het collectief bestaat uit verschillende lokale schrijvers die met nieuw werk reageren op historische stukken. De jonge organisatie laat zien dat Utrecht sinds de jaren 80 een belangrijke rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van de graffiticultuur.

Verwerkingsweerstand
Het Utrechtse collectief Crafting Resistance gebruikt ambacht als verzetsmiddel: zij zien vormen van textielwerk als politieke instrumenten. Met een ingreep in de textielcollectie van het museum brengen ze nog nooit eerder vertoonde stukken aan het licht, waaronder enkele staalboeken ter ere van het eeuwfeest. Omdat er zo weinig bekend is over deze werken en hun makers, creëerde het collectief een audiotour vol nieuwe verhalen. Tijdens Spuiten en Stitching organiseert Crafting Resistance ook textielworkshops en artist talks.

Draden uit ons slavernijverleden
In het kader van het landelijke project Draden van ons slavenverleden wordt in de tentoonstellingsruimte gewerkt aan een 5,5 meter lang wandkleed, ontworpen door Munir de Vries. Tijdens de tentoonstelling kunnen bezoekers stukken borduren en op het canvas toevoegen. Op deze manier brengt het project mensen samen en stimuleert het ons bewustzijn van een gedeelde koloniale geschiedenis.

Centrale middag
Tijdens Spuiten en stiken zijn er drie edities van Centraal Laat, waarbij het museum tot 23.30 uur geopend is. Op 3 juli vindt een speciale editie plaats waarmee de tentoonstelling wordt geopend, geprogrammeerd door Keep It Moving in samenwerking met Igor. Live at the BBQ en corecore zijn te gast op 1 augustus en Gaudeamus en Freaky Dancing op 5 september.

expositie
In de Annex, de laatste ruimte van de tentoonstelling, zal de video-installatie Sky Diary van Lawrence Abu Hamdan te zien zijn, een van de meest spraakmakende kunstwerken tijdens de Biënnale van Berlijn in 2022. De video toont de lucht boven het centrum van Beiroet. , dat volledig gemilitariseerd is. In dagboekvorm onderzoekt Abu Hamdan wat de voortdurende intimidatie van vliegtuigen en raketten met je kan doen.

Structuur
Speciaal voor Raamwerk maakte kunstenaar Anouk Kruithof een nieuwe animatie: de schermen aan de gevel van het Centraal Museum op het Nicolaaskerkhof. Voor Whirlwind liet Kruithof zich inspireren door beelden uit de collectie van het museum die hij online vond. Het resultaat bestaat uit 118 korte beeldverhalen die voortdurend in beweging zijn. Kruithof haalt de collectie van het museum letterlijk naar buiten. Whirlwind is vanaf 1 juli te zien.

Deelnemende kunstenaars
In de tentoonstelling zijn werken te zien van Igshaan Adams, Carlos AmoraIes, Anna, APACHE, Anni Apol, Beaps, Blade, Abraham Bloemaert, Melanie Brands, Rolf Brenner, Camel, Coim, Lianes Colsa, Marie Cornelisse, Reinier Craeyvanger, René Daniels, Hanne Dar Boven , Sonia Delaunay, Anneke Dillen,dphazer, Marlene Dumas, Nederlandse Graffiti Bibliotheek, Jacob Willem Elink Sterk, Adam Elsheimer, Epos, Feminist Handwerk Party (FHP), Wil Fruytier, FUTURA2000, mevrouw M. van der Giesen-Delia Mouton, George Gilles Haanen, Sonia Gomes, Keith Haring, Heat, Sheila Hicks, Loes van der Horst, Imperials (= IMPS), JanIsDeMan, Esteban Jefferson, Philipp Jordan aka Teddies in Space, Nadia Kaabi-Linke, Susanne Khalil Yusef, Abdoulaye Konaté, Rob van Koningsbruggen, Philine Kreuzer, Nona Kuppen, Hendrika Linschoten, mevrouw WAM van der Lip-Kibbeling, Inica Loe, Manks, Catharina Margaretha, Jacob Maris, Claudia Martínez Garay, Gordon Matta-Clark, Monali Meher, Mellie, Marie-Claire Messouma Manlanbien, Mir, Renata Mirón, MOK-C, Emmeline de Mooij, Sachiko Morino, Mulder, Samar Nasrullah Khan, Jordan Nassar, Blanca Oliva, Henny Overbeek, Pauw, Sophia Pekowsky, Lee Quiñones, Rammellzee, Reaze, Re-G, Rhone , RUDE, Rythm 62, Stéphanie Saadé, L. Schilperoort, Désirée Scholten-Van De Rivière, Jolanda Schouten, SEEN, Serum, Shark, Shave, Sigma, Lilly van der Stokker, Koen Taselaar, Tech, Boris Tellegen (DELTA), HPJ Barones van Till-Tutein Nolthenius, Jan Hendrik Verheijen, Munir de Vries, Wat Kleins, Dondi White, Rachel Eulena Williams, Yalt, Claire Zeisler, Zephyr en onbekende makers.