Staatssteun aan KLM blijft voor groot ongenoegen zorgen in Den Haag, volgende evaluatie

Accountantskantoor EY zal voor de zomer een onafhankelijke beoordeling presenteren van de staatssteun aan KLM toen de coronapandemie uitbrak. In Den Haag bestaan ​​nog steeds misverstanden over het schenden van de afspraken en is er veel steun voor het ondernemen van actie tegen het bedrijf.

Dat werd duidelijk tijdens een bijeenkomst op 3 juni in de Eerste Kamer, waarin minister Steven van Weyenberg (Financiën) veel kritische vragen beantwoordde.

De minister maakt een korte introductie. “KLM heeft niet aan alle voorwaarden voldaan, namelijk aan vier van de zeven. Dat werd tijdens de reis duidelijk, deels pas in het jaar waarin de lening werd afgelost.”

Van Weyenberg noemt het een frustrerende situatie. “Dat is niet wat je wilt als je dit soort deals sluit.” Even later stelt hij dat het hoofddoel van de overeenkomst met KLM was om het bedrijf van de ondergang te redden.

Maar de staatsagent die toezicht hield op de omstandigheden bij KLM had eerder aangegeven dat nergens in de overeenkomst stond dat dit het hoofddoel was. Volgens hem waren alle afspraken even belangrijk.

Te gemakkelijk weggekomen
Kamerlid prof. Ingrid Visseren (PvdD) heeft kritiek op het gemak waarmee KLM haar zin kreeg. “Met €7,8 miljard heeft KLM de grootste coronasteun ontvangen van alle bedrijven in Nederland. “Deze zaak is niet alleen van belang voor de relatie tussen de overheid en KLM, maar ook voor de relatie tussen de overheid en alle bedrijven die coronasteun hebben gekregen en goed aan de voorwaarden hebben voldaan.”

Ook Kamerlid Ferd Crone (GroenLinks-PvdA) is kritisch. “Het belangrijkste punt is dat het niet alleen om het teruggeven van de steun ging (hier moet aan worden toegevoegd dat KLM deze niet zou teruggeven), maar ook om een ​​herstructureringsplan. Het plan was onderdeel van de overeenkomst en moet dus volledig worden nageleefd.”

Volgens Crone heeft de Staat grote schade geleden. “Want naast de staatssteun die we gedeeltelijk hebben gekregen (we hebben geen NOW-steun gekregen), hebben we ook nog een miljard euro in aandelen geïnvesteerd.”

Voordelen kwestie
“Als de minister vijf keer zegt dat de regels over staatssteun of de voorwaarden uit het akkoord niet zijn nageleefd, dan moet de minister hetzelfde zeggen als bij uitkeringen. Als iemand 5 euro minder had geretourneerd, moest hij het volledige bedrag retourneren in plaats van 5 euro. Niet 5 euro, maar 10.000 euro. Waar is de gelijkheid?

Crone vraagt ​​zich ook af waarom KLM er zo makkelijk mee wegkomt. “Er zou sprake zijn van een verlaging van de kosten en de veerkracht zou worden verbeterd, maar de veerkracht is niet verbeterd. Het bedrijf is nog niet solvabel.”

Ook is de Kamer niet op zijn gemak met belastingontduiking, vooral niet door piloten. “We hebben als apart punt afgesproken dat piloten geen belastingaftrek meer mogen krijgen. “Er is nog niets gedaan.”

Illegale steun
GL-PvdA heeft stappen ondernomen bij het Europese Hof van Justitie, dat staatssteun aan KLM heeft afgewezen. Nu de staatsagent keer op keer heeft aangegeven dat het bedrijf niet aan de voorwaarden voldoet, wordt het ‘de borstkas voor het Europese Hof van Justitie’. Op basis van de informatie die de staatsagent in het hoger beroep heeft verstrekt, zal hieruit uiteraard geconcludeerd worden dat de steun inderdaad onterecht was.

Gedeputeerde Crone vindt het onbegrijpelijk dat de minister weigert een klacht in te dienen tegen KLM. “We gaan achter mensen aan met kleine schulden, maar dit bedrijf krijgt niet eens een rechtszaak. Al denk ik dat daar wel veel mogelijkheden voor zijn.”

Eric Holterhues van de ChristenUnie werkt al een kwart eeuw bij zakenbanken en kijkt met verbazing naar het KLM-contract. “Het bevat gewoon omstandigheden die boterzacht zijn.”

Voorwaarden voor het podium.
Het CDA verdenkt de minister ervan dat de aan KLM opgelegde voorwaarden ‘voor het podium’ waren. Lid Theo Bovens: “Het kunnen voorwaarden zijn omdat de maatschappij erom vraagt, terwijl je achter de schermen weet dat die voorwaarden helemaal niet kunnen.”

Minister Van Weyenberg voelt zich zichtbaar ongemakkelijk bij alle vragen, die vooral betrekking hebben op het handelen van zijn voorganger Wopke Hoekstra, nu Europees commissaris in Brussel.

Over belastingontduiking door piloten stelt hij bijvoorbeeld dat het regime van gratis internationaal vervoer nog moet worden aangepast. “De staatsagent concludeert in zijn laatste rapport dat het cabinepersoneel de aanpassing heeft geaccepteerd, maar de Nederlandse Vereniging van Luchtvaartpiloten niet. Dat betekent dat de oorspronkelijke overeenkomst onderdeel blijft van de arbeidsvoorwaarden.”

Sociaal onaanvaardbaar
Hij ziet echter geen manier om dit via de belastingheffing op te lossen, waarbij voor alle overige Nederlanders plafonds worden toegepast op de reiskostenvergoeding. “Dit lijkt mij nog steeds onverklaarbaar en ik ga ervan uit dat KLM in iedere discussie over arbeidsovereenkomsten daar iets aan zal blijven proberen. Zelfs zonder steunpakket vind ik het eerlijk gezegd als aandeelhouder maatschappelijk onaanvaardbaar.”

De minister ontkent dat de aan KLM opgelegde voorwaarden onhaalbaar waren. ‘Dan hadden we ze niet geschreven.’

Nadat in 2022 bekend werd dat KLM de voorwaarden op flagrante wijze overtrad, “werden er op alle niveaus gesprekken gevoerd met KLM, de raad van commissarissen en de president van AFKL.” Maar zonder resultaat.

Ontevredenheid over bonussen
Van Weyenberg is ontevreden over de uitbetaling van bonussen die lijken te zijn betaald uit niet-terugbetaalde NOW-steun. ‘Uw Huis heeft volkomen gelijk. Dit is niet hoe we dingen samen moeten doen. “Wij zijn van mening dat deze betalingen niet hadden mogen worden gedaan, maar juridisch gezien konden we er niets aan doen.”

De minister beweert keer op keer dat het steunpakket onder grote druk tot stand is gekomen, omdat KLM direct na het uitbreken van de pandemie op de rand van de afgrond stond. Vice-Crone ontkent dit. “Eigenlijk kwam er niet snel een akkoord. In juli 2020 hadden we hier een dagvullend debat. Er werd onder meer afgesproken dat het steunpakket zou worden goedgekeurd onder voorbehoud van een herstructureringsplan.”

“Hier hebben we zelfs afgesproken: het herstructureringsplan moet er zijn, goedgekeurd door de ministers, en pas dan zullen we de leningsovereenkomst ondertekenen. Dus als we later maar konden zeggen dat we in juli in twee weken te veel hebben gedaan. Nee, het heeft ons maanden gekost.”

piloten
De pilotenvakbond heeft destijds de Internationale Arbeidsorganisatie om advies gevraagd over de tijdelijke beperking van de arbeidsvoorwaarden. Crone: “Helaas voor hen stond er dat je je nooit met de arbeidsvoorwaarden mag bemoeien, tenzij er sprake is van een noodsituatie, zoals een faillissement of andere structurele gebeurtenissen. KLM had dus gewoon tegen de piloten moeten zeggen: deze bonus, en ook geen bonussen meer, krijg je niet meer, punt. Maar KLM vroeg er niet eens naar. Want hoe is de situatie bij KLM? Ik heb daar onderhandeld. De piloten wachten tot alle vakbonden onderhandeld hebben en dan zeggen ze: wij willen hetzelfde.”

“Wij hebben destijds ook gezegd: ontsla niet meteen al het flexibele personeel, want dan heb je ze niet meer. Dat is gebleken, want het eerste jaar na het coronavirus hadden ze geen flexibel personeel meer en daarna stonden de magazijnen vol. Ze hebben zich daar allemaal niet aan gehouden.”

Crone vindt het onbegrijpelijk dat de minister geen juridische stappen tegen KLM wil ondernemen. “Hoe kunnen we een kabinet blijven vertrouwen als KLM ons misleidt en oplicht en de minister daar niet tegen in gaat?”

Schakel het niet meer in
‘De volgende keer willen we niet opgelicht worden. Dit soort afspraken moeten gemaakt worden door een nationale investeringsbank, ambtenaren worden niet ingehuurd om dit soort steunpakketten te maken.” Crone hekelt dat KLM niets van de NOW-steun heeft teruggegeven, terwijl dat uiteindelijk niet meer nodig was. Andere bedrijven, zoals Booking.com, hebben alles geretourneerd.

Nu is het wachten op de evaluatie van EY accountants. Vervolgens zal een commissie ook de situatie en het onbetrouwbare gedrag van KLM onderzoeken. In deze commissie zit Floris de Haan van de Erasmus Universiteit.

De Haan staat bekend als fel tegenstander van staatssteun en heeft herhaaldelijk gesteld dat bedrijven hierdoor alleen maar lui worden en dus niet gaan reorganiseren. Ook zal de commissie nogmaals luisteren naar staatsagent dr. Jeroen Kremers, die in zijn vijf rapporten keer op keer de vinger op de zaak weet te leggen en de regering heeft gewaarschuwd. Er werd niets met zijn advies gedaan.

Bewaar dit artikel in uw favorieten.